Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
UrszulaAugustyniak
dlapodniesieniaautorytetuwładcyelekcyjnegobyłaakceptowanaprzede
wszystkimprzezDnowychkatolików”.Jednaknawetwtymkręgunieudało
sięWazomosiągnąćsakralnejpozycjiHabsburgówaustriackich,zktórymi
bylispowinowaceni
18
.Godnyuwagiwydajesiętakżefakt,żedoargu-
mentuwyższościmajestatukrólewskiegonadinstytucjamipaństwowymi,
wtymTrybunałemtraktowanymwbrewfaktomjakoDsubselliumkrólew-
skie”,podkoniecpanowaniaZygmuntaIIIcorazczęściejsięgaliewangelicy.
Odwołującsiędoprzysięgikrólewskiej,pisano:D[Przodkowie]Wiedzieli,
iżtotelkoplebeiasuntvitiawkontraktachwiarynietrzymać,conditiae
przyjęteopakować,obietniceaboiuramentaproarbitriotłumaczyćiod
nichsięabsolwować.AleMajestatigeniuszkrólewskiBożem
będącobrazem[podkreślenieU.A.],takimskazomniemożepodle-
gać
19
.Podobnegoargumentuużyto,przeciwstawiającsięniekorzystnym
dladysydentówwyrokomTrybunałuisądówkościelnych20.
Interregnumjakoświatnaopak”
Rzeczywistezwiązkimiędzyspołeczeństwemawładząujawniająsię
wmomentachkryzysowych,wIRzeczypospolitejwokresachinterregnum,
któreniezależnieodżałobymiałytakżecharakterludyczny,manife-
stowanywtrakcieuroczystychpogrzebów.RelacjaStanisławaLubieniec-
kiegoozmianienastrojówspołecznychwokresiepierwszegobezkrólewia,
zaczynającasięodopisustanuzwątpienia,wręczstuporumentalnegomiesz-
kańcówKrólestwaPolskiego,którzyznaleźlisięporazpierwszywsytu-
acjibrakudziedzicznegowładcyikoniecznościsamoobronybytupaństwa
przedzagrożeniemzewnętrznym,kończysięnadspodziewanieoptymi-
stycznymwnioskiem.Wbrewpesymistycznymoczekiwaniom:DAcojesz-
czewiększegouważeniałaskibożejipowodzeniagodno,żecośmysięmy
onegointerregnumielekcyjejdawnobali,tośmyjejpotemzradościączekali,
18WCesarstwiedoszłodopowstaniatzw.konfesjonalnegoabsolutyzmu(Konfessionellen
Absolutismus)jakospecycznejcechyideologicznejpodbudowymonarchiihabsburskiej,zob.
K.Vocelka,MonarchiaAustriaca,GloriaDomus,w:PolenundÖsterreichim.17.Jahrhundert,
wyd.W
.Leitsch,S.Trawkowski,Wien-Köln-Weimar1976,s.67.
19DUniżonaprośbadoKrólaJegoMościPanaNaszegoMiłościwegoiRzeczyPospolitejna
sejmwalnyrokuMDCXXVIInominedissidentiuminReligionewuciskachichpisana”[dalej:
Uniżonaprośba],w:U.Augustyniak,Państwoświeckieczyksięże?Spórorolęduchowieństwa
katolickiegowRzeczypospolitejwczasachZygmuntaIIIWazy.Wybórtekstów,Warszawa2013,
s.375.
20DSolutionesnaobiectieadversariorum:naprzódnate,któresąwdekrecietrybunalskim
ozborylubelskie.Potyminainsze,któremiusiłująpokójioniemprawaopisanejawneprzez
królepolskiepoprzysiężoneinexercendaliberareligionedissidentiumznieść”,w:U.Augustyniak,
Państwoświeckieczyksięże,s.410.