Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
UrszulaAugustyniak
jegosynainastępcyWładysławaIVniedałyzamierzonychefektów.
ProjektowanyzażyciaDwizerunekpośmiertny”nowożytnychkrólów–podob-
niejakwspółczesnychprzywódców–okazywałsięczęstosprzecznyzich
obrazemwoczachpotomnych,gloryfikującychnaużytekspołecznyizpotrzeb
doraźnejpolitykiwładcównieudolnych.
Wświetlewykorzystanychźródeł,wpublicystycepolitycznejipamięcispo-
łecznejpierwszyzWazównapolskimtroniezapisałsięniejakokontynuatorsuk-
cesówJagiellonówwwojnachzMoskwączyichtolerancyjnejpolitykiwyzna-
niowej,leczjakoortodoksyjnykatolik,realizatorunifikacjiwyznaniowej49.
Pośmiertnywizerunekwładcyulegastereotypizacjiistajesięetykietą
dlajegowizerunkukreowanegozażycia,niepoddajesiępresjioficjalnej
propagandy.Naprzykładfakt,żeZygmuntIIIWazawypierałsięwswych
testamentach50konszachtówzHabsburgamiopolskąkoronę,niezmienił
powszechnegoprzekonania,żetakiekonszachtybyłyprowadzone,costało
sięjednymzelementówbudowaniaDczarnejlegendy”pierwszegopol-
skiegoWazy
.Sprawdziłasięzatemprzepowiedniazłejsławy,przedstawiona
ZygmuntowiIIwUniżonejewangelików[...]przestrodze:DTemużpodobno
jestiowo,cointertrophaeaW
.K.M.niektórzywystawują,iżzapanowania
W
.K.M.wytępionareligiaewangelicka.AleosądźW
.K.M.,jeśliżinterveras
laudesbędziemogłaliczyćposteritas.Bomożnychiwielkichpanówsława
miarkowanabywasławąonych,którzyprzeznichwyniszczenibywają.Ale
tucozasława,żepoddaniwierniiżadnejwinieniepodlegli,żesynowie
Ojczyznyaliisconcivibuswewszytkimrówni,żeświątobliwąprzysięgą
królapanaswegoobwarowani,żeobietnicamiinadziejamiubezpieczeni
zatosiłaucierpieli,żeichantecesorowiekrólowi,pomazańcowiBożemu,
siebiesamychzewszytkiempowierzyli”51.
WtymmiejscuwypadawrócićdokwestiiDpośmiertnejsprawczości”
zmarłegowładcyikonstatacji,żeśmierćosobydziałającejwsferzepublicz-
nej,zarównodawniej,jakidziś,częstojestdoraźniewykorzystywanawuza-
sadnianiudziałańpolitycznychsprzecznychzintencjamidenata.Zmarły
niemożesiębronić,apodejmowaneprzezniegopróbyzabezpieczenia
prywatnegowizerunkuprzedprzeinaczaniempośmiercipozostajązreguły
bezskuteczne.Ciekawymproblemembadawczymbyłobyzatemporówna-
nieobuwersjikreacjiportretukrólówpolskich,przedipozgonie,dające
możliwośćprofesjonalnejweryfikacjiichwizerunkuutrwalonegowspo-
łecznejwiadomościhistorycznejitradycjihistoriograficznej,aprzyokazji
odpowiedzinapytanie:jakiegokrólaPolacypotrzebowali?
49Uniżonaprośba,w:U.Augustyniak,Państwoświeckieczyksięże,s.383.
50Zob.TestamentyZygmuntaIIIWazy,tłum.M.Plago,A.Poznański,oprac.iwyd.W
.Kaczo-
rowski,B.Kaczorowska,M.Kaczorowska,Opole2013(rec.U.Augustyniak,KH,121,2014,
nr3,s.663-669).
51Uniżonaprośba,w:U.Augustyniak,Państwoświeckieczyksięże,s.383.
