Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Elementyskładoweosobowości
27
Powiedzieliśmy,żebiogenneipsychogenneelementyosobowościludzkiejsą
dziedziczone.Licznebadanianatematwzajemnychkorelacjimiędzydziedziczony-
migenamiaśrodowiskiemspołecznympozwalająstwierdzić,żegenywarunkują
wielecechtypowoludzkich,leczichniedeterminują.Dlategoteżsamprocesdzie-
dziczeniacorazczęściejwnaukachprzyrodniczychczysocjobiologiitraktowany
jestniejakostan,alebardzozłożonyproces.BadanianadilorazeminteligencjiIQ
(ang.IntelligenceQuotent)(którajestdziedziczna)wykazałynp.,żestopieńodzie-
dziczalnościilorazuinteligencjijestwysoki.Stądteżnajwyższyśredniwspółczynnik
korelacjiIQwystępujewśródbliźniątjednojajowychwychowywanychrazem
(+0,87)itakichsamychbliźniątwychowanychoddzielnie(+0,75).Dlaporównania
współczynnikkorelacjiIQmiędzyrodzicemidzieckiemwynosi+0,50,dziadkiem
iwnukiem+0,27;dzieckiemiprzybranymrodzicem+0,20,zaśmiędzydziećminie
spokrewnionymi,wychowywanymioddzielnie–0,01.Dziecizadopcjizaśmają
silniejszekorelacjeIQzrodzicamibiologicznyminiżprzybranymi[Dobzhansky
1979,s.33].
Jednocześniejednakbadaniadotycząceprzeciętnychilorazówinteligencji
ojcówiichdzieciwróżnychklasachspołecznych(różniącychsięstandardemżycia,
wykształceniem,charakterempracy)pokazująnietylkowysokązbieżnośćtych
ilorazów,alerównieżistotnywpływuwarunkowańspołecznychnawysokośćtego
ilorazu.Różnicemiędzyskrajnymiklasami:najwyższą,skupiającąwolnezawody
inajniższą,skupiającąrobotnikówniewykwalifikowanychsięgałynawet15punk-
tównaskali150-punktowej[Dobzhansky1979,s.41].Występujetutajrównież
zjawiskoregresji(zbieżności)wkierunkuwartościśredniej.Dziecirodzicówowy-
bitnejinteligencjinaogółniedorównująrodzicomwłasnąsprawnościąintelektual-
ną.Zkoleidziecirodzicówointeligencjistosunkowoniskiejnaogółprzewyższają
swychrodzicówilorazeminteligencji.Dlategoteż,jakstwierdzająpolscybadacze:
,,dziecirodzicówzokreślonejwarstwyspołecznejmająszansętrafieniadoróżnych
warstw;zarównowyższych,jakiniższych.Zależećtobędziegłównieodich
poziomuumysłowego,anieichrodziców’’[Firkowska-Mankiewicz1981].
Spełnionemusząbyćwtedyjednakokreślonewarunki:równystartżyciowy,
powszechnośćidrożnośćsystemukształcenia,stwarzającewarunkirozwoju
intelektualnegojednostkomzdolnym.Stądteżmożnazgodzićsięztezą,żerola
czynnikówgenetycznychrośniewmiaręjakmalejezróżnicowanieczynników
społecznych,wktórychwzrastamłodyczłowiek.
Wartojednakzatrzymaćsięjeszczechwilęprzypsychogennychelementach
osobowościczłowieka,zwłaszczazaśprzyinteligencji.Wostatnichlatach,zwłasz-
czadziękitakimautorom,głównieamerykańskim—jakH.Gardner,P.Salovey,
R.StrenbergczyD.Goleman—corazczęściejmówisięowielorakościrodzajów
inteligencji,wtymointeligencjiemocjonalnejczywspółczynnikuinteligencji
emocjonalnej.Pookresiefascynacjiilorazeminteligencji,któryodnosisiędo
pomiarudośćwąskopojętejinteligencjiczłowieka—rozumianejjakopoziom
ogólnejsprawnościintelektualnej,swoistyzespółzdolnościumysłowych,związa-
