Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PROLOG
cechujekompetencjahistorycznaiantropologicznadotyczącaznajomościfak-
tówspołeczno-kulturowychpołączonazkonsekwentniesocjologicznymichinter-
pretowaniem.Ociągłejatrakcyjnościszkołydurkheimowskiejświadczynawiązy-
waniedoniejprzeznowychbadaczy-choćbyJeffreyaC.Alexandraiautorów
skupionychwokółniegowStanachZjednoczonych.
Historyzmtokierunek,którynajpełniejjestuosabianyprzezpraceFranza
Boasa(1858-1942)orazjegouczniówikontynuatorów(AlfredL.Kroeber,
RobertH.Lowie,RuthBenedict,EdwardSapir,MelvilleJ.Herskovitsiinni).
Programtejszkołyzostałopartynabaziesprzeciwuwobecewolucjonizmu,na
przekonaniunakoniecznościpodejmowaniakonkretnychbadańterenowych,
nawnioskowaniuwoparciuoodkryteizbadanefaktykulturowe.Stądpostulat
traktowaniazjawiskkulturowychhistorycznie-czylijakoelementówkonkretnej
społecznościżyjącejwokreślonymczasieiprzestrzeni-iwperspektywiere-
latywistycznej,uniemożliwiającejporównaniaorazutrudniającejformułowanie
prawogólnychwodniesieniudokultury(aszczególniejejrozwoju).
InicjatoremdyfuzjonizmubyłFriedrichRatzel(1844-1904),któryzwrócił
uwagęnarolęśrodowiskaprzyrodniczegoorazmigracjęikontaktykulturo-
we.(GłówniprzedstawicieledyfucjonizmuwXXwiekutoLeoFrobenius,Fritz
Graebner,WilliamJ.Perry,ThorHeyerdahliinni).Dyfuzjonizmtomniejsystem
teoretyczny,abardziejkierunekzainteresowaniazapożyczeniamikulturowymi.
Jegopodstawowezałożeniamówią,iżrozwójkulturyodbywasięprzezpowie-
lanieizapożyczenia(bowiemoryginalnewynalazkisączymśwyjątkowym);da-
lej:orozwojukulturydecydująkontaktymiędzyspołeczeństwami,awięcgrupy
izolowaneiichkulturyskazanesąnazagładęlubprzynajmniejstagnację;nie
należydążyćdowykrywaniaogólnychpraw,lecznależybadaćwędrówkiele-
mentówkulturowychwczasieiprzestrzeni.Dyfuzjoniścitwierdziliponadto,że
podobieństwokulturwynikaniezpodobieństwanaturyludzkiejiewolucji,lecz
zczęstotliwościkontaktówiwzajemnychoddziaływań.Ijeszczejedno:według
przedstawicielidyfuzjonizmu,kulturęnależytraktowaćjakozbiórelementów,
anieorganicznącałośćczysystem.
Funkcjonalizmwantropologiikultury(amożeprzedewszystkimwantro-
pologiispołecznej)powstałgłówniedziękipracomAlfredaR.Radcliffe-Browna
(1881-1955)orazBronisławaMalinowskiego(1884-1942),akontynuowany
byłmiędzyinnymiprzezRaymondaFirtha,EdwardaEvans-Pritchardaiwie-
luinnychbadaczy(wsocjologiigłównieprzezTalcottaParsonsaiRoberta
K.Mertona).Wzałożeniachfunkcjonalizmumożnadopatrzyćsiępewnego
powrotudoideispołeczeństwajakoorganizmu,szukaniawnimwspółwystę-
powaniazjawiskiichwzajemnychpowiązań,traktowaniakulturyjakofunkcjo-
nalniepowiązanejizintegrowanejcałości,którasłużytrwaniuirozwojowispo-
łeczeństwa,niezależnieodfaktu,iżpowstałaonajakosposóbzaspokajania
potrzebludzkich.
Myśleniesystemoweokulturzekojarzysięprzedewszystkimzinspi-
racjąpłynącąztzw.ogólnejteoriisystemówzaproponowanejprzezLudwiga
vonBertalanffy’ego(1901-1972).Byłoonojednakijestnaderwyraźnieobecne
wfunkcjonalizmiesocjologicznym(głównieuTalcottaParsonsa-1902-1979),
24
alemateżprzejawywinnychstanowiskachsocjologicznych.Podejściesys-
