Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
temoweznajdujemynp.uFlorianaZnanieckiego(1882-1858)czyNiklasaLuh-
manna(1927-1998).Podstawowecechymyśleniasystemowegotoprzede
wszystkimuznanie,żewszelkieobiektywinnybyćokreśloneprzezichmiej-
scew„reszcieświata”,żeteobiektysązjednejstronycałościami,azdrugiej
częściamiwiększejcałości,żepomiędzyelementamicałości,jakteżpomiędzy
częściamiacałością,możnawykryćpewnerelacje,orazuznanie,żezarówno
trwanie,jakizmianasąpochodnąoddziaływańwewnętrznych,zewnętrznych,
atakżeswoistej„historiitrwania”systemu.
Strukturalizmwdużymstopniuzostałzainspirowanyjęzykoznawstwem
FerdynandadeSaussure’a(1857-1913)oraztzw.praskąszkołąjęzykoznaw-
4.KONCEPCJETEORETYCZNEWREFLEKSJINADKULTURĄ
czą,doktórejnależelimiędzyinnymiRomanJakobson(1896-1982)orazMi-
kołajS.Trubiecki(1890-1938).Znalazłonnajpełniejszerozwinięciewdorobku
Claude’aLévi-Straussa(ur.1908),NoamaChomsky’ego(główniewjęzyko-
znawstwie),atakże,wmniejszymstopniu,EdmundaR.Leacha.Podstawowym
celembadawczymstrukturalistówbyłoustalaniewzorówrelacjimiędzyzjawi-
skamikulturowymi-np.wzorówpokrewieństwa,mitów,sposobówodżywiania
się,ubiorów,obrzędów.Towarzyszyłotemuzałożenie,iżistniejąonejakorela-
tywnieuniwersalnestrukturywumysłachludzi,którychnaświeciewięcejpod
tymwzględemłączyniżeliróżni.Zasadneteżjestwyodrębnieniewtymmiejscu
semiotykikultury(np.BorysUspieński,JurijŁotmanczyAleksanderPiatigorski)
czy-inaczej-semiologiikultury(np.RolandBarthesczyUmbertoEco).Są
tokoncepcjenaukzajmującychsięopisemiinterpretacjąwszelkichznaków,
ichkodów,atakżeregułichpowstawania.Wielejełączyzestrukturalizmem
(poszukiwanieukrytychwkulturzeznaczeń),wieleteżróżni(mniejszarolaprzy-
pisywanauniwersalnymstrukturompoznawczym).
PsychokulturalizmzostałczęściowozainicjowanyprzezuczniówFranza
Boasa(np.RuthBenedictczyMargaretMead),aczęściowopodjętyprzez
innychbadaczy,np.AbramaKardinera,RalphaLintona,DavidaRiesmana
iinnych.Istotątejkoncepcjijestbadanie(zarzuconeprzezinnestanowiska)
wzajemnychzwiązkówpomiędzykulturąaosobowością,czylitego,jakkultura
„odbijasię”wosobowości,aprzedewszystkimpróbaodpowiedzinapytanie,
nailedanakulturawytwarzajakiśdominującytyposobowości.Mimopewnych
niejasności,mimotrudnościdotyczącychustalaniawzajemnychrelacjimiędzy
kulturąaosobowością,psychokulturalizmjest-jeżelinieprzekonującącało-
ściowąijednorodnąkoncepcją-toistotnymobszaremrefleksjiokulturze.
Antropologiakognitywnazainspirowanazostaławdużejmierzejęzyko-
znawstwem-międzyinnymipracamiBenjaminaLeeWhorfa(1897-1941)czy
LouisaHjemsleva(1889-1965),jakteżstrukturalizmemorazfilozofiąjęzyka
-np.pracamiLudwikaWittgensteina(1889-1951).Rozwijałasięodpocząt-
kulat50.XXwieku,główniewStanachZjednoczonych.Donajważniejszych
przedstawicielitegonurtunależą:WardGoodenough,CharlesFrake,Herold
Conklin,Royd’AndradeorazKimballRomney.Antropologiakognitywnabada
związkimiędzykulturąaumysłem.Pytaoto,wjakisposóbpostrzegamyświat,
jakorganizujemyinformacjeiczyjesttozależneodkultury,wjakiejżyjemy.
Antropolodzykognitywnipodkreślają,żekulturatoniezbiórzjawiskmaterial-
nych,araczejogółmentalnychreprezentacjitychżezjawisk.Takrozumiana
25
