Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1.MUZYKAISPOŁECZEŃSTWO
Należywięcpodkreślić,iżistotniesferadźwiękowazasługujenawiększąuwa-
gębadaczyspołecznych.Powinnaonawyjśćznieuzasadnionegoiniedokońca
zrozumiałegozapomnienia,sytuującsięnarównejpozycjizpłaszczyznąwizualną.
Przyjmując„obronęsłyszenia”postulowanąprzezWelscha,równocześnietrzeba
miećnauwadzeistotnośćiwagęwszystkichpozostałych,pozasłuchowychsposo-
bówdoświadczaniarzeczywistości.JakbowiemsłuszniezauważaTomaszMisiak
(2009:82),„muzykaidźwiękstanowią(ł)potężnąsiłęorganizującąnaszedziała-
nie,aichwpływnastrukturowaniepodmiotowościjawisię,zwłaszczawspółcześ-
nie,jakospecyficznyjęzykzdolnydoprzezwyciężanialinearnegoijednowymiaro-
wegodrogowskazuwyznaczonegoprzezpismoidruk,którezdominowałymyślenie
oświecieorazonassamych”(ojęzykumuzycznymszerzejbędziewdalszychpod-
rozdziałachniniejszejpracy).
Zjednejstronyzatem–napoziomierefleksjinaukowej–marginalizowanyjest
odwiekówdźwiękowywymiarżyciaspołeczno-kulturowego,choćoczywiściezgła-
szanepostulaty„obronysłyszenia”wydająsiędośćmocnoakcentowanei,miejmy
nadzieję,skuteczne.Zdrugiejstronytrzebazauważyć,żeniemabardziejinwazyjnej
sferyludzkiejegzystencji(copodkreślałjużkilkawiekówtemuImmanuelKant6)niż
audialna,szczególniewspółcześnie.Nadmiarwszelkichdźwiękówprodukowanych
wzglobalizowanymświeciepowodujeswoiste„zanieczyszczenie”tejsfery.Dotyczy
tozarównohałasuizgiełkumiejskiego(oczympisałnp.R.MurraySchafer7),jak
inadmiarumuzykiwróżnychsytuacjachspołecznych(np.whipermarketachiga-
leriachhandlowych,wcentrachmiejskich,klubach,kawiarniachitp.).Częstodaje
toefektnieznośnej„kakofonii”,zobojętniającejnawrażeniasłuchowe.Kwestiete
omówionezostanąwrozdziale8,wktórymprzedstawionoproblematykęmuzyki
wzglobalizowanymświecie.Wtymmiejscuzaśwartoskoncentrowaćsięnasamej
istociemuzykiorazjejspołecznymkontekście.
1.2.CZYMJESTMUZYKA?
Jednązważnychformdźwiękowegowymiarużycialudzijesttworzonaiodbiera-
naprzeznichmuzyka.Wzasadzienieznamykultur,któreniemiałybyswojegożycia
muzycznego.Możnawięcpowiedzieć,żemuzykastanowijedenzpodstawowych
18
6
Jakspostrzegłjużdawnotemukrólewieckifilozof,„muzykagrzeszy(ł)pewnymbrakiem
ogłady,gdyż–główniezuwaginawłaściwośćswychinstrumentów–rozprzestrzeniasięswym
wpływemdalej,niżsiętegopragnie(nasąsiadów),wtensposóbniejakosięnarzucainnymitymsa-
mymograniczawolnośćinnychludzinienależącychdomuzykalnegogrona.Nieczyniątegosztuki
przemawiającedooczu,gdyżwystarczyodwrócićtylkooczy,abyniedopuścićdosiebiewrażenia,
jakiewywołują”(Kant2004:266–267).
7
Zob.MurraySchafer2010:52–63.AnalizySchaferaodnosząsięm.in.dotzw.pejzażu
dźwiękowegoświata,nawiązującdoPitagorejskiejkoncepcjimuzykisfer.Jakargumentujekana-
dyjskikompozytor,mamydoczynieniaznieustannązmianąśrodowiskaakustycznegoczłowieka.
Szczególniewyraźnebyłyzmianysferydźwiękowej,jakieprzyniósłrozwójprzemysłuinowychtech-
nologiiwXXwieku.Wtymsensiedoszłodoskażeniaśrodowiskahałasem.Dotkliwawskutkach
okazałasiętzw.schizofonia,polegającanarozszczepieniu,jakiezaistniałomiędzydźwiękiempier-
wotnymajegoelektroakustycznymprzekazem.ZdaniemSchaferakoniecznesązatemzabiegi
służącepoprawiedźwiękowejjakościżyciawspółczesnychludzi,poprzezplanowanieakustyczne
iakustycznąekologię.Wtensposóbmożliwejestnietylkouniknięcieswoistej„przemocydźwięko-
wej”,lecztakżewzmocnieniewrażliwościnadoznaniasłuchoweiponownenobilitowanieciszy.
