Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naszczególnąuwagęzasługujeostatni(piąty)zwymienionychelementów
–czyliznaczeniowośćmuzykiorazjejsiłakomunikacyjna.
1.3.CZYISTNIEJEMUZYCZNYJĘZYK?
Jednymzpodstawowychobszarów,którynależywziąćpoduwagę,rozważając
socjologicznywymiarmuzyki,jesttenzwiązanyzmuzykąijęzykiem.Zuwaginako-
munikacyjnywalorsztukidźwięków,stanowiącyniewątpliwiejejnajważniejszącha-
rakterystykęspołeczną,koniecznejestpostawieniepytania,czyistniejemuzyczny
język.Pytaniaowzajemnepowiązaniapomiędzymuzykąijęzykiemzadawalisobie
wielcymyśliciele,tacyjakchoćbyRousseauczyHerder.Niejestjednakprostym
zadaniemdokonaniejednoznacznychrozstrzygnięćwpowyższymzakresiebez
spojrzenianacałąnarosłąwokółtegotematudyskusję.Cowięcej,problematykata
pełnajestniejednoznacznościikontrowersji,którepojawiałysięwciąguostatnich
wieków.Zpewnościątrudnowięcjednymzdaniemudzielićodpowiedzinapytanie,
czymuzykajestjęzykiemorazczyniesiezesobąjakieśznaczenia.Kwestieodno-
szącesiędodyskursywnegowymiarumuzyki(pojmowanejjakoznaczącyukład
dźwiękóworazwytwórkulturotwórczejiestetycznejdziałalnościczłowieka)zasłu-
gujązpewnościąnawnikliwąuwagę.
Pytanie,którepojawiasięwpierwszejkolejności,dotyczytego,czymuzyka,
pojmowanajakosposóbkomunikowaniasięludzimiędzysobąorazjakostruktural-
no-procesualnyfenomenocharakterzespołeczno-kulturowym,możebyćrozważa-
naprzezpryzmatznaczeniowościbądź–inaczejrzeczujmując–dyskursywności.
Innymisłowy,czymuzykamożebyćrozumianajakojęzyk(albosposóbludzkiej
komunikacjipodobnydojęzyka)?Okazujesię,żenatepytaniaistniejeconajmniej
kilkaodpowiedzi,którewypływajązokreślonych(iodrębnych)tradycjimyślowych,
omówionychm.in.przezEwęKofin(1991),któradokonałasystematyzacjipodejść
odnoszącychsiędosemiologicznegowymiarumuzyki.Popierwsze,jesttostanowi-
sko,zgodniezktórymmuzykanicnieznaczy,jestzatemsztukąasemantyczną.Po
drugie–przekonanie,żemuzykaznaczycoś,alejedyniedlasiebiesamej(samore-
ferencyjnośćznaczeniowamuzyki).Potrzecie–założenie,żemuzykaznaczycoś,
cowykraczapozarzeczywistośćmuzyczną,jestzatemczymśnapodobieństwo
języka.Ipoczwarte–argumentacjawskazująca,żemuzykajestjęzykiem,mając
strukturęsemantyczną.Wartozastanowićsięprzezchwilęnadwszystkimiczterema
tradycjamimyślenia,omawiająckolejnowspomnianepunktywidzenia.
Pierwszestanowiskogłosi,żemuzykajestsztukącałkowicieasemantyczną.
Przyjmujączałożenie,żemuzykanicnieznaczy,niemazatemstrukturyznacze-
niowej,odnosimysiędotradycjimyśleniazwiązanejzmuzykąabsolutną.Wtym
sensiemuzykastanowiczystąformęizarazemsztukęautonomiczną,czerpiąc
wtymzakresiem.in.zHeglowskiejestetykiiWagnerowskichustaleńnatematmu-
zykiabsolutnej.Wtakimrozumieniumuzykajawisięjakosztukabezprzedmioto-
waiasemantyczna,pozostającrównocześniesztukąautonomicznąiautoteliczną.
Innymisłowy,utworymuzycznenieniosązesobążadnejtreści,równocześniesta-
nowiącprzejawnajdoskonalszejformyludzkichmożliwościestetycznych.Jaksłusz-
niezauważyłIgorStrawiński,muzykaniejestzdolnadowyrażaniaczegokolwiek
1.3.CZYISTNIEJEMUZYCZNYJĘZYK?
21
