Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powstanie
narodów
23
Powstanienarodów
Prymordialiściihistorycyści
Słowonaródpochodziodłacińskiegosłowanatio(czasowniknascorznaczyDro-
dzićsię”).Nauniwersytetachwłoskichwepoceśredniowieczasłowanatiouży-
wanonaokreśleniewspólnotystudentówmówiącychtymsamymjęzykiem,
pochodzącychztegosamegokraju(Zientara1985;Greenfeld1992),była
więcnacja:polska,czeska,toskańska,germańska,szwabska,bawarska.Podział
nanacjeobowiązywałrównieżnasoborzepowszechnymwKonstancji(lata
1414-1418),naktórymskazanoJanaHusa.Wokresieodrodzeniasłowonatio
zaczęłobyćużywanewodniesieniudoartystówirzemieślników-malarze,rzeź-
biarze,złotnicy,tkaczenależącydojednejszkołyzaliczanibylidojednejnacji5.
Codomomentupojawieniasięnarodówistniejązasadniczodwapodej-
ścia.Zgodniezpierwszym,zwanymprymordialistycznym(ang.primordial
-pierwotny),któregozwolennikamisągłównieantropolodzykulturowi(zob.
Geertz2005;Malinowski2001),narodyistniejąodniepamiętnychczasów,
zmieniałasięjedynieichforma.Protonarodamibyłyjużplemionaprzybyłe
doEuropywIVwieku,zintegrowanegeograficznieprzezsiedzibęikulturowo
przezjęzyk,religięorazobyczaj.Wykształciłysięonewsposóbnaturalny,spon-
taniczny,przeznikogoniebyłyzaprojektowaneanitworzone.Współczesny
nacjonalizmjestprzejawemtamtegowczesnośredniowiecznegotrybalizmu.
Drugiepodejście,któremożnanazwaćhistorycznym,głosi,żenarodypo-
jawiłysięwpewnymmomenciedziejowym,niemajednakzgodycodotego,
kiedysiętostało.Częśćhistoryków,główniemediewistów,uważa,żepro-
ceskształtowanianarodówzacząłsięwśredniowieczu6.Angielskihistoryk
5Ztezą,żesłowonatiobyłoużywanewśredniowieczujedynienauniwersytetachwłoskich,polemi-
zujeangielskihistorykAdrianHastings(1997).Dowodzion,żewXIVwiekusłowotobyłoużywane
wAnglii,astałosiętozasprawąangielskiegoprzekładuWulgaty.WWulgacie-łacińskimtłu-
maczeniuBiblii-greckieethnosprzetłumaczonojakonatio,atozkoleisłowoangielscytłumacze
przełożylinanation.Nationmiałodesygnatzbliżonydowspółczesnegoioznaczałoludzimówiących
tymsamymjęzykiemorazreprezentującychtęsamątradycję.JakpiszeHastings(1997,s.14):
DOdXIVwiekuAnglicypostrzegalisiebiejakonaród”.
6Niektórzyuważają,żeonarodachmożnamówićjużwstarożytności.Socjologiantropologfran-
cuskiMarcelMaussuznawał,żepierwszymnarodemwdziejachbyliobywatelestarożytnegoRzymu,
określaniprzezłacińskiesłowopopulus,wodróżnieniudonietworzącychnarodubarbarzyńskich
nationes.AnthonySmith(1991,2007),najwybitniejszychybaobecniebadaczproblematykinarodowej,
dyskutujekwestięistnienianarodówwstarożytności,przedepokąjudeochrześcijańską:czystarożyt-
niEgipcjanie,Persowie,Grecy,OrmianieiprzedewszystkimŻydzibylinarodami.Wdzisiejszym
obywatelskimrozumieniupodzielanychwspólnychprawiobowiązkówzpewnościąniebyli,alemieli
tesamepraktykiiwierzeniareligijneorazczęśćpraktykobyczajowych.JakpiszeSmith,tamteepoki
miałyinnezałożeniaizainteresowanianiżsprawypolityczneibyłyonepodzielaneprzezwiększość.
