Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
COTOJESTNARÓD?
28
Naturaliściikonstruktywiści
Kolejnepytaniezwiązanezpowstawaniemnarodówdotyczysamegoprocesu
formowanianarodów.Jakpowstawałynarody:czywyłoniłysięspontanicznie,
czyktośjetworzył?Takjakwwypadkupytaniaomomentpojawieniasięnaro-
dów,takinatoniemajednejodpowiedzi.Jedni,nazwijmyichnaturalistami,
utrzymują,żenarodysąbytamipierwotnymi,powstałymiwsposóbnaturalny,
niesąprzeznikogotworzoneanipowoływane,sąepifenomenemobiektywnych
procesówhistorycznychidlategosąprzeciwieństwempaństw-bytówsztucz-
nychikonstruowanych.Jeśliwcześniejniemówiłosięojakimśnarodzie,to
dlatego,żebyłuśpiony,latentny,należałogodopiero,niczymśpiącąkrólew-
nę(porównanieHobsbawma),obudzić.Takiepodejściedonaroduistniało
wromantyzmie,takieteżobecnejestwwieluideologiachnacjonalistycznych.
Zwolennicydrugiegostanowiska,nazwijmyichkonstruktywistami,prezen-
tującośdokładnieprzeciwnego.Naródniejestobiektemnaturalnymipierwot-
nym,aletworzonym,Djestbytemprzygodnyminiekoniecznym”,jakmówi
najbardziejchybaznanykonstruktywistaErnestGellner(1991),sprawdza-
jącymsięnapewnymetapierozwojuhistorycznego.Naródjesttworzony,
anarzędziemdojegotworzeniajestnacjonalizmitonacjonalizm,zdaniem
Gellnera,jestrzeczywistością,anaródtylkojegoemanacją.Niektórzyidąjesz-
czedalejidowodzą,żenaródjestkonstruktemświadomościowymtworzonym
przezpewneodłamyintelektualistów,artystów,nauczycieliiksięży(Znaniecki
1990;Kedourie1993).Towspólnotakonstruowanawokółpewnychkryteriów,
takichjakjęzyk,kultura,ojczysteterytorium,którezakorzeniłysięwnaszym
myśleniuiwydająsięnaturalneipradawne,aletakieniesą,zostaływymyślo-
neizaadaptowane.Naródzatemtowspólnotawykreowanawokółpewnych
cech,któretylkozpozorusąniezmienneiistniejąodzawsze.
Zauważmy,żekonsekwencjąprzyjęciapogląduokonstruowaniuiwynaj-
dywaniuwspólnotnarodowychmożebyćstwierdzenie,żewspólnotytakienie
tylkodajesiępowołać,aleirozwiązać;możnajeinicjować,alemożnateżnaich
miejsce-jeślirozczarują-tworzyćnowe.
Statusontologicznynarodów
Pozakwestiąmomentuisposobupowstawanianarodówwostatnichlatach
dyskutujesięnatematstatusuontologicznegonarodów.Dawniejniezastana-
niemawieżirzeczywiścieprocesnarodowotwórczynarodubelgijskiego-oczymjeszczebędziemo-
wawrozdziale9-sięniezakończył,aobecniejesteśmyświadkamikryzysunarodowegowBelgii.
