Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A
Anomia
(ang.Anomie,fr.Anomie,niem.Anomie,ros.Aномия)
Pojęcieanomiioznaczastan,wktórymczłowieknieczujesięprzywiązany
dożadnegowzględniestabilnegosystemuwartościbądźteżstan,wktórym
społeczeństwoikulturanieoferujączłowiekowitakiegosystemuwartości,
mimożeczłowiekgoposzukuje.
Anomiaodpoczątkupojmowanabyłaniejednoznacznie:jakocechasy-
tuacjiczłowieka,azarazemcechakulturyistrukturyspołecznej.Widoczne
jesttojużuPlatona,którypisze,żeanomoitoludziepozbawieniwyraźnych
preferencjiipoddającysięzmiennymkaprysom.Charakterystykatanastępu-
jejednakwkontekścieopisusekwencjiupadkupaństw,awięcukazujewza-
jemnezależnościmiędzynapięciamiwduszyludzkiejatypemspołeczeństwa
ukształtowanymwramachokreślonegoustrojupolitycznego(wtejmierze
nieograniczasięwięcdozwykłejanalogiizapowiadanejprzezPlatonawks.2
Państwa).Platonzwracateżuwagę,żeanomiisprzyjasystemprawanie
zawierającysłusznejmiaryocenydziałań.
ÉmileDurkheimpowiązałanomięzeswojąteoriąspołeczeństwajako
bytusuigeneris.WedługkoncepcjiprzedstawionejwOpodzialepracyspołecznej
spoiwemspołeczeństwazróżnicowanegofunkcjonalniemiałabyćmoralność
regulującatypwięzispołecznejopartejnaróżnicy,awięctzw.solidarność
organiczną.Abyjednaktakamoralnośćmogłasiępojawić,ludziemusieliby
odczuwaćzobowiązaniedopodtrzymywaniatejsolidarności.Brakpoczucia
zobowiązaniawynikazbrakuwspólnychwartości,któreuzasadniałybyist-
nienieróżnic.TakiwłaśniestannazywałDurkheimanomią.Dlafrancuskiego
socjologanajważniejszymczynnikiemkształtowaniasięnowejmoralności
jestprawo,któremogłobywymusićzachowaniasprzyjająceintegracjispołe-
czeństwarynkowego,anastępniewytworzyćnawyktakichzachowań,nadać
imstatusoczywistychobyczajów.Innymisłowy,anomiajestfaząprzejściową
międzyrozpademstarejmoralnościzwiązanejzsolidarnościąmechaniczną
aukształtowaniemsięnowej-odpowiadającejsolidarnościorganicznej.Je-
dynieprawostanowiwystarczającoskutecznyśrodekprzezwyciężeniaanomii
(jakkolwieksamowymuszaniepodziałupracyrównieżtraktowałDurkheim
jakopatologię).
ChoćDurkheimpisałoanomiiraczejjakooprzejściowymbrakuwartości,
jegoteoriasugeruje,żemożepojawićsięrównieżinnyproblem-niezgod-
nośćmiędzynormamiodpowiadającymidawnejsolidarnościmechanicznej
anowymprawemmającymdoprowadzićdopojawieniasięnowejmoralno-
ści.Cowięcej,samstananomii,rozumianejjakonormatywnadezorienta-
cjajednostki,możebyćwywołanynietylebrakiemwartościoferowanych
przezspołeczeństwo,cosprzecznościamiwsystemieaksjonormatywnym.
21
