Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dewiacjaspołeczna
Dewiacjaspołeczna
(ang.Socialdeviance,fr.Déviance,niem.Devianz,ros.Социальная
девиация)
Dewiacjaspołeczna(odłac.deviatio,zboczenie[zdrogi])toodstępstwood
kulturowychstandardównormatywnych.Jestintegralnączęściążyciaspo-
łecznego,azarazemobiektemszczególnegospołecznegozainteresowania
zarównoczłonkówspołeczności,jakiwyspecjalizowanychsłużbspołecznych.
Wkażdejspołecznościwystępująbowiemkontrowersyjne,niezrozumiałe
zachowania,sytuacje,wydarzenia,którerozpoznawanesąjakoniezgodne
zprzyjętymiwniejwartościamiinormami.Zjawiskadewiacyjnestanowią
zazwyczajwyzwaniedlaporządkuspołecznegoiegzekwującejprzestrzeganie
jegozasadoficjalnejinieoficjalnejkontrolispołecznej.
Wprowadzeniepojęciadewiacjispołecznejdosocjologiipozwalanawłą-
czenieogółutegorodzajuzjawiskdojednejkategoriianalitycznej,która
wyznaczaprzedmiotsystematycznychbadańiteoriinaukowych.Dewiacja
społecznazostałapomyślanajakoprojektterminuobiektywnegoineutral-
negowtakimsensie,któryniewystępujewpojęciu(patologiaspołeczna’
czy(dezorganizacjaspołeczna’.Teostatniezawężająobszarzainteresowań
naukidotzw.dewiacjinegatywnej,ocenianejjakospołecznieniepożądana
idestrukcyjna.
Próbynaukowegorozumieniaiwyjaśnianiafenomenudewiacjispołecz-
nejzaowocowałypowstaniemwielupropozycjiteoretycznych.Niektóresta-
nowiskawzamierzeniuichtwórcówbyłyformułowanejakokonkurencyjne
wstosunkudopozostałych,choćzperspektywyczasumożnajeuznaćraczej
zakomplementarne.Wyróżniasiędwagłówneparadygmatykonceptualizo-
waniaproblematykidewiacjispołecznej:paradygmatnormatywny,inaczej
zwanyetiologicznym,orazparadygmatinterpretatywny,zwanyteżparadyg-
matemreakcjispołecznej.
Paradygmatnormatywny,rozwijanygłówniewteoriachfunkcjonalno-
strukturalnych,przyjmuje,żedewiacjąspołecznąsąwszelkieprzypadkiod-
stępstwodwartościinormspołecznych-moralnych,prawnych,obyczajo-
wych.Wtympodejściu,bliskimkoncepcjipatologiispołecznej,niepoświęca
sięzbytwieleuwagikwestiomnormatywności,traktowanejwzasadziejako
konsensualna.Wartościinormyspołeczne,którychnaruszeniedefiniujede-
wiacjęspołeczną,ujmowanesąjakoistniejąceobiektywnie.Statusdewianta
społecznegojeststatusemosiągniętymprzezsprawcęwwynikujegozaan-
gażowaniawzachowaniedewiacyjne.
58
