Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Anomia
TakasytuacjajestzresztąbardziejprawdopodobnaniżDpustkanormatywna”,
ponieważsolidarnośćmechanicznaokazujesięnadalpełnićfunkcjeintegra-
cyjnewwieludziedzinachżycia.Stądteżwewspółczesnejsocjologiistan
anomiirozumianyjestraczejjakookreślonyrodzajczyrodzajesprzeczności
wsystemachwartościbądź-szerzej-wsystemachspołecznych.
Szczególneznaczeniematuzwłaszczasłynnatypologiazachowańde-
wiacyjnychzaproponowanaprzezRobertaK.Mertona.Autorpowoływał
sięwniejnamożliwośćniezgodnościmiędzyakceptowanymispołecznie
celamidziałania(wartościami)aakceptowanymisposobamiichrealizacji
(normami),coprowadzidomodyfikacjipostronieśrodków(innowacja)
bądźfiksacjinaśrodkach(rytualizm).Niekiedysprzecznośćprowadziludzi
dowycofaniabądźtworzenianowychsystemównormatywnych(bunt).Bu-
dującswojąklasyfikację,Mertonproponowałzadaćpytanie,coprowadzido
napięćmiędzynormamiawartościami,jakmożliwyjestrozpadspójnych
wzorcówkulturowychwsposóbprowadzącydobudowaniazrębównowej
kultury(zwłaszczawramachwycofaniaibuntu).Odwołującsiędoprzykładu
społeczeństwaamerykańskiego,podkreślał,żepojawieniesiędewiacjijest
bardziejprawdopodobnewwarstwachspołecznych,któreprzyswoiłysobie
wartościtegospołeczeństwa,aleniemająszansichrealizacji.Oznaczato,
żefaktycznymźródłemsprzecznościwsystemachwartościjestsprzeczność
międzykulturąastrukturąspołeczną,aostateczniesamatastrukturazcha-
rakteryzującąjąsilnązasadąmerytokratyczną.AnalizaMertonaprowadzi
zatemprostądrogądopojęciaanomiiodwołującegosiędokategoriiznanych
zteoriikonfliktu:sprzecznościstrukturalnej,nierównościszans,wyklucze-
nia,walkiklasowej.Takwięc,gdyuDurkheimareceptąnaanomiębyło
prawosprzyjającepowstaniuwięzimiędzywyindywidualizowanymiuczest-
nikamirynku(korporacjonizm),wteoriikonfliktutakimremediumstajesię
prawokierującesięzasadamisprawiedliwościspołecznej.Naciskprzesuwa
sięwięczmotywacyjnychiaksjologicznychfunkcjiprawanaekonomiczne.
Argumentowanojednakrównież,żekonfliktmożebyćprzejawemprze-
zwyciężaniaanomii,skoroskonfliktowanepodmioty,podejmującdziałania,
kierująsięnowymiwartościamiidokonująwyboruzszerszejpaletyśrod-
ków.Przejawemanomiijestraczejniezdolnośćdozaangażowaniawkonflikt,
awięcrodzajbezsilnościwobecwymagańakceptowanegosystemuwartości
lubdalekoidącadezintegracjagrupywobliczufragmentacjitegosystemu.
TegorodzajupojęcieproponowałLewisCoser.Ludziemusząwierzyćwto,
coczynią,alemusząteżspotkaćsięzakceptacjąwrealizacjiswoichwarto-
ści,nawetjeśliniejestonacałkiemudana.Zgodnośćtego,doczegoczło-
wiekdąży,ztym,coczyniwceluspełnianiaoczekiwań,jestwarunkiem
prawdziwejwspólnotywartości.Wynikaztego,żeanomiawiążesięnie
22
