Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ischematówja(Trusz,2010a,2011;Jussim,Robustelli,Cain,2009;Jussim,Harber,2005;Nelson,2003;Markus,
1977;Dweck,Ma​ster,2009;Be​dyń​ska,2009).
Pierwszazwymienionychteoriizakłada,żepoczątkowonieuzasadnioneoczekiwaniainterpersonalne,
wwynikuodmiennegotraktowania,tj.faworyzowaniavsdefaworyzowania,partnerówinterakcji,wzależności
odznakuprzyjętychwobecnichoczekiwań,przekształcająsięwrzeczywistość.Oznaczato,żeosiągnięcia
rozwojowedużejczęścidziecieuromigrantówmożnasatysfakcjonującotłumaczyćgorszymtraktowaniemtej
grupydzieci(np.tworzeniemmniejsprzyjającychwarunkówdonauki),wynikającymzprzyjętychwcześniej
fałszywychzałożeńnatemat„eurosierot”(np.przekonańnauczycielioniższychzdolnościachintelektualnychtej
grupydzieciwporównaniudoresztyuczniów).Wynikibadańwprzekonującysposóbdowodzą,żeopisanewyżej
zależnościmogązachodzićwrelacjachmiędzyrodzicamiadziećmi(por.przeglądw:Trusz,2011),nauczycielami
auczniami(Brophy,1983;Good,1987;Jussimiin.2009;Turska,Bernacka,2010),rówieśnikamiaichkolegami
zkla​syszkol​nej(Har​ris,Mi​lich,Cor​bitt,Ho​over,Bra​dy,1992;Trusz,Kwie​ciń​ska,2012).
Zkoleiteorieatrybucjipozwalająwyjaśniaćindywidualnązmiennośćzachowańludziwramach
wykorzystywanychprzeznichstrategiiinterpretowaniaprzyczynwłasnychsukcesówiporażek.Biorącpoduwagę
problematykę„eurosierot”/„eurosieroctwa”,nauwagęzasługujądwawzorceatrybucji–wzorzecmistrzostwaoraz
wyuczonejbezradności(Dweck,Master,2009).Pierwszyznichjestcharakterystycznydlauczniówwierzących
wmożliwośćpoprawysytuacjiżyciowejpoprzezaktywnemanipulowanieistniejącymiwarunkamiśrodowiska.Dla
wskazanejgrupydzieciporażkiedukacyjnestanowiąwyzwanie,któremożnapokonać,oilewpracęwkładanyjest
odpowiedniwysiłek.Dlaodmianysukcesytraktowanesąjakodowódpotwierdzającysłusznośćprzyjętych
strategiidziałania.Drugizwyodrębnionychwzorcówatrybucyjnychjesttypowydlauczniówopowiadającychsię
zateoriąniezmiennychcech,zwłaszczazdolnościpoznawczych,wdużymstopniudeterminującychpoziom
uzyskiwanychwynikówwszkole.Wskazanagrupadzieciunikawyzwańedukacyjnych,aporażkipostrzega
wkategoriachniskiegopoziomuIQ.Podobnieocenianyjestwysiłekwkładanywnaukę–zbytdużyjestdowodem
niskichzdolnościintelektualnych.Wrównienieadaptacyjnysposóbwyjaśnianesąsukcesy,któresąwiązane
zeszczę​ściem,ła​two​ściąza​da​nia,tj.czyn​ni​ka​mi,któ​rychczło​wiekniejestwsta​niekon​tro​lo​wać.
Wkonsekwencjiuczniowiekorzystającyzatrybucyjnegowzorcamistrzostwakształtująwysokiepoczucie
własnejskuteczności,nabieżącokontrolującwspółzmiennośćwkładanegowysiłkuwdziałanieiuzyskiwanych
wyników.Zdrugiejstrony,dziecikorzystającezwzorcawyuczonejbezradności,poprzezwiązanieosiągnięć
zczynnikaminiekontrolowalnymi(IQ,szczęście,pech,trudnośćzadania),rozwijająniskiepoczuciewłasnej
skuteczności.Istniejądowodysugerujące,żedziecieuromigrantówwniesprzyjającychwarunkach,np.
przedłużającegosiębrakukontaktuzrodzicami,rozwijająnieadaptacyjnewzorceatrybucji,cowistotnysposób
wpływanapoziomuzyskiwanychwynikówwnauceizachowaniaspołeczne.NaprzykładTruszowi(2012,
wdrukua,b),napodstawiewywiadówpogłębionych,udałosięwyodrębnićdwiegrupydziecieuromigrantów,
którychcharakterystykimożnainterpretowaćwramachomówionychwzorcówatrybucji.Dziecinależące
dopierwszejgrupycechowałysięwysokąsumiennością,pracowitością,zdolnościąścisłegookreślaniacelów
wżyciuitrzymaniasięich,potrzebąosiągnięćiwiarąwmożliwośćpoprawywłasnejsytuacjiżyciowej,poprzez
zmianęstrategiirozwiązywaniaproblemóworazwkładaniewiększegowysiłkuwdziałanie.Zkoleidzieci
należącedodrugiejgrupycharakteryzowałysiębrakiemwiarywewłasnezdolnościisensangażowaniasię
wna​ukę.Po​nad​towska​zy​wa​łyonenadoj​mu​ją​cepo​czu​ciebez​na​dziej​no​ściibier​nepod​po​rząd​ko​wa​niasięlo​so​wi.
Trzeciazewskazanychteoriiopisujezjawiskozagrożeniastereotypem,któretłumaczyniższeosiągnięcia
edukacyjnestygmatyzowanychuczniów,np.„eurosierot”wporównaniudo„normalsów”.Okazujesię,
żekontaktyzuprzedzonymiobserwatoramimogądestruktywniewpływaćnawynikidzieci,zwłaszcza,gdy
sąświadome,żeichzachowaniasąspostrzeganeiocenianewświetleniekorzystnegostereotypu,np.
agresywnego,źleuczącegosię„eurosieroty”.Zgodniezefektemzagrożeniastereotypemjednązeznaczących
przyczynobniżaniasięosiągnięćstygmatyzowanychosóbjestświadomość,żeprezentowanewyniki,np.
osiągnięciakobietzfizykilubmatematyki(por.polskiebadaniawtymzakresie,Bedyńska,2009),sąoceniane
wświetleniekorzystnegostereotypu.Wiedzaotymwzbudzalęk,którymożebyćtakobezwładniający,żeosoby,
mimowzmożonychstarańpodejmowanychwceluprzeciwstawieniasięniekorzystnymwyobrażeniomnaich
te​mat,pa​ra​dok​sal​nieuzy​sku​jąwy​ni​kipo​ni​żejwła​snychmoż​li​wo​ści,tj.zgod​neznie​ko​rzyst​nymste​reo​ty​pem.
Ostatniazwykorzystanychwksiążcegrupteoriidotyczyschematówjaiichwpływunajakośćfunkcjonowania
„eurosierot”wszkole,rodzinieigrupierówieśniczej.Okazujesię,żewymienioneśrodowiskasocjalizacyjne,
zewzględunapierwotność,wymiarspędzanegownichczasuorazwagępełnionychwnichfunkcji,wyznaczają
kierunkirozwojupoznawczegoispołeczno-emocjonalnego.Zpunktuwidzeniakarieryszkolnejdziecka
najważniejszeschematyjadotycząkompetencjipoznawczych,zwłaszczainteligencji,mądrości,motywacji
ipracowitości(Jussim,1986).Niezmiernieistotnywpływmająrównieżwyobrażeniadotyczącepożądanych
vsniepożądanychcechiichrzeczywistegolubrzekomegooddziaływanianauzyskiwaneprzezdzieckowyniki.
Tegoro​dza​jusche​ma​tyjaFi​skeiTay​lor(2008)na​zy​wa​ją–od​po​wied​nio–jamoż​li​wy​mivsjaza​gra​ża​ją​cy​mi.
Możliwejamotywujądodoskonaleniawłasnychkompetencji,dążeniadomistrzostwawcenionychprzez
uczniówdziedzinach,np.poprzezsystematyczneodrabianiezadańdomowych.Jazagrażającemogąrównież
skłaniaćuczniówdopodejmowaniawyzwańedukacyjnych,jakkolwiekźródłemmotywacjiniejestchęć
osiągnięciamistrzostwawdanejdziedzinienauki,alestrachprzedujawnianiemcechipełnieniemróluznawanych