Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
SPOŁECZNOŚCILOKALNEPOGRANICZANIEMIECKO-POLSKIEGO...
tegopojęciajestkwestiawięzispołecznej.Jednakżetrzebawskazaćnazna-
czenieczynnejroliideidlakształtowaniajejtreści.StanisławRychliński,
analizująckoncepcjesocjologiczneLudwikaKrzywickiego,zwróciłuwagę
napojęciejaźnizbiorowejjakoelementukonstytucyjnegokażdejzbiorowo-
ści(Rychliński1938).Kwestiaterytorialnościjakopodstawafunkcjonowania
nbytówspołecznych”zajmujewtwórczościKrzywickiegopoczesnemiej-
sce.Ideeodgrywajązasadnicząrolęwzrozumieniuprocesówspołecznych.
Wymiarprzestrzennytychprocesówjestimmanentnącechązmianspołecz-
nych.Wiążesięztymkoncepcjacyrkulacjiidei.Napodstawieprzykładów
Krzywickipróbowałwskazaćnaprawidłowośćpolegającąnagenerowaniu
zdolnościdofunkcjonowaniaideiwoderwaniuodwarunkówspołecznych,
którejezrodziły.AleksanderHertzująłtepoglądywnastępującyspo-
sób:nIdeawyrastającnaokreślonympodłożumożesięodniegooderwać
iwędrującpoświeciedocieradokrajówopóźnionych(...).Warunki,wśród
którychdanaideapowstała,iwarunki,dziękiktórymutwierdziłasięgdzie
indziej,niemusząbyćdosiebiepodobne(...).Ideawtymprzypadkustała
sięczynnikiem,wpływającymnapowstanienowychzjawiskspołecznych”
(Hertz1938,s.65–66).Ideewystępującewzbiorowościachniemusząbyć
efektemichendogenicznegorozwojuwkonkretnychwarunkachspołecz-
nych,zktórychsięwywodzą.Epifenomenalnycharakterwieluformświa-
domościspołecznejskutkujenietylkoichautonomicznościąwzajemną,ale
równieżmatozastosowaniewodniesieniudoprzemianwprzestrzeniach
społecznych.TerytorializmjestdlaKrzywickiegoopróczczasupodstawo-
wymelementemidentyfikacjisocjologicznejzjawiskspołecznych.Można
tutajdostrzeczbieżność,choćwyrastającązodmiennychprzesłanekfilozo-
ficznych,zniektórymispostrzeżeniamiKarlaMannheima(Mannheim1984).
Ponadtozkoncepcjąwpływuideinażyciespołecznewiążąsięjegoteoria
podłożahistorycznego.Wskazujeonanaekonomiczneprzesłankikształto-
waniasięstosunkówspołecznychwokreślonychzbiorowiskachludzkich,
którewytworzyływzajemnewięziiodpowiadająceimformyświadomości
społecznej.
PoglądyLudwikaKrzywickiegomożnaporównaćzkoncepcjami
FerdynandaTönniesa.Sąonewniektórychmiejscachzbieżne.Ważneich
spoiwostanowiintelektualnyklimatokresu,wktórymżyli.Należypod-
kreślić,żejednązkategoriiwiodącychwsystemiepojęćobusocjologów
jestkwestiawięzispołecznych.Wprawdziepierwotnymwtymwzględzie
