Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPOŁECZNO-HISTORYCZNEUWARUNKOWANIAŻYCIAMIESZKAŃCÓW...
13
źródłemtegopojęciasąpoglądyEmilaDurkheima,leczwprzypadkukon-
cepcjiTönniesanadanoimnoweznaczenie.Zastosowałonkategorięwięzi
doidentyfikacjiprzemianspołecznychwkonkretnychzbiorowościachtery-
torialnych(Tönnies1887).Kategoriawięzimiaławjegosocjologicznymrozu-
mieniuzjawiskspołecznychfundamentalneznaczenie.Podjąłpróbęprze-
zwyciężeniaukształtowanejwfilozofiispołecznejkoncepcjiźródełpowsta-
waniarzeczywistościspołecznejwjejelementarnejformie.Traktowanie
więzispołecznejjakotworunaturylubracjonalnegoefektudziałańludzi
byłopunktemwyjściaanalizysocjologicznej.Tönniesuważałczłowiekaza
jednostkęspołeczną.Wzwiązkuztymwskazywałnadwoistośćosobowości
ludzkiej,którąokreślałmianemnwoli”.Tendwoistycharakterpredyspo-
zycjipsychospołecznychczłowiekajest,jegozdaniem,przyczynąpowsta-
waniaiutrzymywaniastosunkówspołecznych.Wzależnościodokoliczno-
ścimamydoczynieniabądźzespontanicznymkształtowaniemsięrelacji
międzyludzkichopartychnaemocjach,bądźzumowąspołecznątworzoną
napodstawiewymianyokreślonychkorzyści.Wpierwszymprzypadku
zbiorowościpowstałenategotypuwięziachokreśliłjakoGemeinschaft.
NatomiastdrugirodzajzbiorowościnazwałGesellschaft.Problemtenujął
wnastępującysposób:nDiedurchdiesespositiveVerhaeltnissgebildete
Gruppeheisst,alseinheitlichnachinnenundnachaussenwirkendesWesen
oderDingaufgeffasst,einerealesundorganischesLebenbegriffen-diesist
dasWesenderGemeinschaft,oderideelleundmechanischeBildung-diesist
BegriffderGesellschaft”(Tönnies1887,s.3)1.Tedwazdaniastanowiąesen-
cjękoncepcjisocjologicznychTönniesa.Mimoanachronicznegojużdzisiaj
języka,jakimsięposługiwał,należyzwrócićuwagęnanastępującesprawy.
Społeczeństwojestzarazemwspólnotąistowarzyszeniem.Zpunktuwidze-
niaontologicznegoniepróbowałonrozstrzygnąćjednoznaczniemiędzy
1Por.F.Tönnies:Wspólnotaistowarzyszenie.Rozprawaokomunizmieisocjalizmiejakoempi-
rycznychformachkultury,tłum.M.Łukasiewicz,Warszawa1988,s.21:„Grupęutworzonąprzez
takipozytywnystosunek,ujmowanąjakoistotalubrzeczospójnymdziałaniuwewnętrznym
izewnętrznym,nazywamyzwiązkiem.Samtenstosunek,azatemizwiązek,rozumianyjestjuż
tojakorealneiorganiczneżycie,coodpowiadaistociewspólnoty(Gemeinschaft),jużtojakotwór
idealnyimechaniczny,coodpowiadapojęciustowarzyszenia(Gesellschaft)”.Przedmowędotego
wydanianapisałJerzySzacki.Należypodkreślić,żezawartawniejinterpretacjasocjologiiTön-
niesawnikliwieodzwierciedlapoglądyautoraGemeinschaftundGesellschaft.Jednocześniejestto
najpełniejszaprezentacjategoproblemuwpolskiejliteraturzesocjologicznej.Mimoupływukilku-
dziesięciulatoddatywydaniatejpublikacjiniktniepokusiłsięoponownezmierzeniesięztym
wyzwaniem.