Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którąRogerCailloisokreślamianemalea–nchodzitutajnieozwycięstwo
nadprzeciwnikiem,lecznadlosem.[...]Tutajgrającynietylkonieusiłują
wyeliminowaćniesprawiedliwościzwiązanejzlosem,alewłaśniekaprys
losustanowiistotęgry.Aleaujawnia,kogolosdarzyswąłaską.Grającyza-
chowujetucałkowitąbierność,niczegosięodniegonieoczekuje,zbędną
jestzręczność,wysiłekmięśniczymózgu.Czekajedynieznadziejąitrwo-
gąnawyroklosu,ryzykującjakąśstawkę”(Caillois,1997,s.25).Totanka-
pryśnośćlosudecydujeourokurozgrywki”(Downes,Davies,David,Stone,
2013[1976],s.12).Hazardjestdomenąnieprzewidywalności,acozatym
idzie–ryzykazwiązanegozpodjęciempróbyprzewidzeniaprzyszłychwy-
darzeń.ZauważatoGerdaReith,dlaktórejkluczowąkategoriąopisutego
fenomenujestnszansa”orazterminyzniąpowiązane(determinizm,praw-
dopodobieństwo,przewidzenie,wróżenie)(Reith,1999,s.13–79).
Potrzecie,rozgrywkahazardowamacharakterpieniężny(ewentualnie
materialny).Pieniądze(lubinnewartościoweśrodkiwymiany)warunkują
udziałwniej(stawkazakładu,kupnolosualbotzw.wpisowe),aczęstosą
równieżnagrodązazwycięstwowrywalizacji.Tenwłaśnieaspektstanowi
powódkrytykiklasycznejdefinicjiJohanaHuizingizestronyCailloisa,który
napisał:nPonadtookreślającgręczyzabawęjakodziałaniebezinteresow-
ne,Huizingawyłączapoprostuwszelkiezakładyigryhazardowe,awięc
naprzykładdomyikasynagry,wyścigi,loterie,które–naszczęścieczyna
nieszczęście–odgrywająistotnąrolęwgospodarceiwżyciupowszednim
różnychnarodów.Ichformybywająróżnorodne,tymmocniejuderzajed-
nakstałośćzwiązkumiędzyhazardemazyskiem.Gryhazardowe,będące
równocześniegramiopieniądze,wogóleniefigurująwpracyHuizingi”
(Caillois,1997,s.16).Włączeniepieniędzywzmacniatowarzyszącekażdej
grzeatrybuty,aleiwywołujeszeregzjawiskcharakterystycznychdlahazar-
du:nistnyemocjonalnypryszniczalewającygracza;sytuacjępełnąobietnic,
aletakżetajemnicyiniebezpieczeństw;potężnenapięciemiędzynadzieją
istrachem,ryzykiemibezpieczeństwem,sprawczościąibezradnością,wiarą
iwątpliwością”(Devereux,2007[1949],s.695).Cailloisdodaje:nPieniądze
grająnaogółtymwiększąrolę,imwiększyjestudziałlosu,atymsamym–
immniejszemożliwościsamoobrony.Przyczynategojestdośćoczywista:
aleaniemazapewniaćwygranejnajinteligentniejszym,leczwprostprzeciw-
nie–obalićnaturalnączynabytąprzewagęjednostek,bywszyscyokaza-
lisięabsolutnierówniwobecślepegowyrokulosu”(Caillois,1997,s.26).
Finansowykontekstniejestwięcdodatkiemdorozgrywki,alewprowadza
doniejnową,wdużymstopniuniepowtarzalną,jakość.Dodatkowokarna-
walizujerzeczywistość.Roztaczawizjęodwracaniaporządkuiwyrównywa-
niaszans.Nietylkooferujezabawęizawieszenieobowiązującychreguł,ale
30
AdamMickiewiczUniversityPress©2023
