Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1iKręteścieżkiteoriiprawa
spórteoretyczny,samstałsięargumentemwsporzepolitycznym.Wydaje
siębowiem,żeprzezodwołaniesiędofaktuspornościdyskutowanejmaterii
możnauzasadnićkażdąprawnicząopinię.Popularnewobecnychczasach
rozumowanienosicechęukrytejniespójności,gdyprzybieraformętwier-
dzenia:nowszem,sąeksperci,którzyuważająinaczej,alesąteżtacy,którzy
uważajątakjakmy,icinasiekspercimająrację”
.Uznanie,żesąinni,rów-
niedobrzyfachowcy,autorytetynaukowe,neksperci”
,dajejeszczenadzieję,
żewygłaszaneprzeznichopiniedarzysięzodpowiednimszacunkiem.Ist-
nienietegoszacunkubudziłobyuobserwatorasporunadzieję,żespóruda
sięracjonalnierozwiązaćalboprzynajmniejracjonalnieprowadzić(nawet
jeślibędzieonteoretycznienierozstrzygalny),ponieważszanującysięeks-
percizważająnaswojeopinie,sąteżskłonniwypracowaćwspólnestano-
wisko.Uznaneszacunkustajesięjednakpozorne,gdydekretujejewładza
dyskredytującawkolejnymkrokuswejnargumentacji”opinietych,których
kompetencjewpierwszymswymsłowieuznała.Niemadyskusjitam,gdzie
sprawajestzgóryprzesądzona.Niemaracjonalnegosporutam,gdzienikt
niechcedyskutować,aużytewzacytowanymwcześniejrozumowaniusłowo
nekspert”stajesięposępnąekwiwokacją:symbolemnależnegorespektu,któ-
regodyskutującemu(próbującemudyskutować)niejestdanedoświadczyć.
Dużaczęśćtejksiążkimawswymzamiarzeprzedstawićpewnąpozytywną
wizjęracjonalnościsporuprawnegonanajwyższym,teoretycznympozio-
mie.Czytelnik,któryniejestprzecieżoderwanyodsprawdoczesnych,nie
będziemiałjednakproblemuzdostrzeżeniem,żewizjatamożestanowić
pewienwzórocenyrzeczywistychpatologii.Niemniejsamoceni,czywizja
tajestdostateczniedobra,byspełnićswojąfunkcję.
Jakbędęstarałsiędowieść,nietylkowszczególnych,bliskichnam
okolicznościach,leczwkażdychokolicznościachsporuoprawowogóle
zaufaniedoteoretycznychkonstrukcjiprawnychmusibyćograniczone.
Dofundamentalnychpoglądówprawniczychnależypodchodzićzpewną
rezerwą.Jesttoszczególnyprzypadekbardziejogólnejtezy,żedopoglą-
dówfilozofówzasadniczonależypodchodzićzrezerwą.Postaramsięjed-
naktakżewyznaczyćpewienzakresgwarantowanegozaufania,którym
mimowszystkomożnateoretykówprawaobdarzyć.Teorieprawasąnam
poprostupotrzebne,gdyżniedasiętworzyćprawa,stosowaćgoidyskuto-
waćonim,opierającsięwyłącznienapowszechniegłoszonychtruizmach.
Twierdzenietołączysięzresztąztym,żewartośćwysiłkówteoretycznych
możebyćmierzonapragmatycznie,asporyprawniczemogąbyćwpewnych
warunkachrozstrzygalneracjonalnienietylkonabazieteoretycznej(zwa-
żywszynaexplicitewyrażonetwierdzeniaprzedmiotowekażdejteorii),ale
15