Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
oznaczatoperspektywępoczątkulat80.XXwieku,acozatymidzie-wszelkie
ówczesneuwarunkowaniaorazstanwiedzynatematwydarzeńczasuPRLizim-
nejwojny.To,cowtedybyłoodważneiodkrywcze,dzisiaj,pozgórątrzydzie-
stulatachodupadkukomunizmu,możewydawaćsiębanalneioczywiste.Byłby
tojednakosądniesprawiedliwyikrzywdzącydlaautora,bowiemdopierokiedy
uświadomimysobieczasiokoliczności,wjakichSpasowskiujawniłhistorięswo-
jegożycia,możemywpełnidocenićniezwykłośćiznaczeniejegoopowieści.
Lekturanspowiedzi”dośćjednoznaczniesugeruje,żemamydoczynienia
zdwomaskrajnieróżnymiSpasowskimi.Odpoczątkutkwiłowtymczłowie-
kuwielesprzeczności-byłzaślepionymkomunistąipartyjnymaparatczykiem
(aczkolwiekkrytyczniemyślącymootaczającejgorzeczywistości),ajednocześ-
niepotomkiemzasłużonejkresowejszlachty,któryodziedziczyłogromnyszacu-
nekdlapolskiejtradycjiihistorii.nIznowuujawniłasięmojadwoistość-pisał
wpamiętnikach-przyoddaniusprawiesocjalizmuizaangażowaniuwobecpar-
tii,byłembardzozwiązanyztradycjądawnejPolski”.Hołdowałideologiikraju
sierpaimłota,mimożecałarodzinajegomatkizagłównegowrogaPolskiuważa-
łabolszewickąRosję.Przezwiększośćżyciapozostawałzdeklarowanymateistą,
alefascynowałgośw.FranciszekzAsyżu.Związekpomiędzygłębokowierzącą
katoliczkąWandąSikorską-kuzynkąWładysława,NaczelnegoDowódcyPol-
skichSiłZbrojnychipremierarządunauchodźstwie-azatraconymateuszem
igorliwymkomunistą,tokolejnyparadoksżyciaRomka.
Mamywięcdoczynieniazczłowiekiemopodwójnejosobowości.Zjednej
stronyposłusznymswojejpartiikarierowiczem,zarozumiałymizadufanymwso-
bie,którywiernopoddańczosłużyłwładzyludowej,korzystającprzytymzprzy-
wilejówzarezerwowanychwyłączniedlaczłonkówkomunistycznejnomenklatury
PRL.Będąckomunistązprzekonania,zdumądemonstrowałswójateizm,między
innymiostentacyjnieodmawiającuczestnictwawemszyświętej.Głównymźród-
łemprzywiązaniaRomkadoideikomunizmubyłalojalnośćwobecojca,skrajnie
lewicowegointelektualisty,któremujakobardzomłodyczłowiekprzyrzekł,że
nigdygoniezawiedzie.Topodwpływemideałówwpojonychmuzamłoduprzez
SpasowskiegosenioraRomekobsesyjniewierzyłwpaństworobotnikówichło-
pów.Zdrugiejzaśstronypoznajemysprawnegoibystregodyplomatę,któryprzez
większączęśćswojejkarierykrytycznieoceniałdziałaniepolskichwładzibun-
towałsięprzeciwkozniewoleniuPolskiprzezZwiązekRadziecki.Przezwielelat
pozostawałwszponachwyniszczającejjegopsychikęwalkipomiędzynbrudną”
ibrutalnąrzeczywistościączasówzimnejwojnyakomunistycznymiideałamiza-
szczepionymimuprzezojca.NatlepolskichdyplomatówczasówPRLwyróżniał
sięnietylkotym,żeznałkilkajęzykówobcych.Byłinteligentny,miałpoczucie
humoruiwymaganąwtymzawodziekindersztubę-cechy,którewniecałedzie-
sięćlatpozwoliłymuzporucznikawywiaduwojskowegostaćsięambasadorem
PRLwStanachZjednoczonych.Miałwtedy34lataidodzisiajpozostajenajmłod-
szymPolakiem,którypiastowałtostanowisko.Demonstrującniespotykanąmie-
szankętaktycznejelastycznościiideologicznejpoprawności,niezmienniezajmo-
wałwysokiestanowiskawMSZ-ecie,pomimopartyjnychczystekdokonywanych
18
