Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Systematykapojęćnagresja”inprzemoc”
21
Wodróżnieniuodsposobudefiniowaniaagresji,którejróżneprzejawybywają
ocenianeambiwalentnie,terminnprzemoc”jeststosowanynaokreśleniezachowań
jednoznaczniepejoratywnych.Definiujesięjąjakonsilneoddziaływanienaosobę
lubwłasnośćwceluzniszczenia,ukaranialubkontroli”
18
.Wbadaniachsocjologicz‑
nychcorazwyraźniejkrystalizujesiępojęcieprzemocyuwzględniającezarównojej
aspektfizyczny,jakipsychiczno-emocjonalny.WtymkontekścieAdamFrączek19
przyjmuje,żeprzemocinterpersonalnatonczynnościintencjonalniepodejmowane
przezludzi[…]stanowiącezagrożeniebądźpowodująceszkodywfizycznym,psy‑
chicznymispołecznymdobrostanieinnychosób[…],wywołująceból,cierpienie,
destrukcję,prowadzącedoutratycenionychwartości”.
WedługJerzegoMellibrudy20,abyokreślonezachowaniemożnabyłorozpatry‑
waćjakoprzemoc,należywziąćpoduwagęnastępującejegowłaściwości:
1intencjonalność,
1naruszeniedóbriprawosobistychjednostki,
1zdolnośćofiarydoobrony,
1powodowanieszkód,
1powtarzalność.
FunkcjonalnątypologięprzemocyzaproponowaliMarkA.Mattainiijego
współpracownicy21,wyodrębniającsześćjejpotencjalnychfunkcjiwzachowaniu:
1zmianasytuacjiawersyjnejlubucieczkaodniej,
1wzmocnieniepozytywne,czyliosiągnięciekonkretnegocelu,
1wyładowanienegatywnegopobudzeniaafektywnego,
1rozwiązaniekonfliktu,
1zdobycieszacunku,
1ataknazdefiniowanegokulturowonwroga”,czyliczłonkadewaluowanejgrupy.
ZdaniemJ.Mellibrudy
22
możnawyróżnićdwiezasadniczeformyprzemocy:
przemocspontaniczną(gorącą)iprzemocchłodną.Pierwszaznichmaswojeźró‑
dławgniewieifurii,którewynikajązfrustracjiiniemocy,druga1zakotwiczona
wwyuczonychsposobachzachowania1jestzwiązanazdziałaniempodejmowa‑
nymzpremedytacją.Wbardziejszczegółowychklasyfikacjachdopojęcianprze‑
moc”dodajesięokreślonespecyfikacje;itakmożnamówićoprzemocyfizycznej,
psychicznej,seksualnej,przeciwkodzieciom,kobietom,osobomodmiennejrasy,
wyznaniaitp.
18R.G.Geen:Przemoc.W:EncyklopediaBlackwella.Psychologiaspołeczna.Red.A.S.Man-
stead,M.Hewstone.Warszawa:WydawnictwoJacekSantorski&Co2001.
19
Agresjawśróddzieciimłodzieży.Perspektywapsychoedukacyjna.Red.A.F
rączek
,I.P
ufal
‑
‑Struzik.Kielce:WydawnictwoPedagogiczneZNP1996.
20J.Mellibruda:Obliczaprzemocy.Warszawa:WydawnictwoEdukacyjnePARPA1993.
21M.A.Mattaini,J.S.Twyman,W.Chin,K.N.Lee:YouthViolence.In:FindingSolutionsto
SocialProblems.Eds.M.A.Mattaini,B.A.Thyer.Washington,DC:AmericanPsychologicalAs‑
sociation1996,s.751111.
22J.Mellibruda:Obliczaprzemocy…
