Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-523-0
Strukturamitów.Wstronęmetonimii
sięnietylkozrytuałami,aletakżezinnymielementamispołecznościple-
miennych.Zgodniezzałożeniamifunkcjonalizmu,mitystanowiłybowiem
uzasadnieniecałokształtukultury,anietylkojejrytualnejczęści.Wukładzie
mit-rytuałMalinowskiwiększąwagęprzywiązywałwięcdomitu.Odmienne
stanowiskoprzyjąłnatomiasttwórcafrancuskiejszkołysocjologicznejEmile
Durkheim(1858-1917).Głosiłon,żemitysąwyobrażeniamiwyrażającymi
charakterrzeczyświętychisposobydopuszczalnegowobecnichzachowa-
nia,ajakotakiestanowiązespółobrzędowychreguł(Durkheim1990:32).
Durkheimpostrzegałwięcmitjakoteorięrytuału,którystanowirdzeńreligii.
WprzeciwieństwiedoSmitha,nieuważałjednak,żemitjestwyjaśnieniem
ndosztukowanym”doistniejącegoobrzędu,leczzakładałuprzedniośćteorii
mówiącejotym,czymjestsacrumijaknależyznimpostępować16.Dopierona
podstawietejteoriiformujesięrytuał.DurkheimnienaśladowałrównieżFra-
zera,odrzucałbowiemewolucjonizm,awrazznimzałożenieouprzedniości
fazymagiczno-rytualnejwstosunkudoreligijno-mitycznej17.Religiawujęciu
Durkheimatosumaniekonieczniestałychwierzeń(wtymmitów)ipraktyk
(rytuałów)związanychzpewnągrupąrzeczyświętych.
Zdefiniowaniemitujakozespołuwyobrażeńnatematprzedmiotówreligii
wymagazrozumieniadurkheimowskiejkoncepcjisacrum(Durkheim1990;
por.Pals1996:88-123).Sferatamożebyćokreślonajedyniejakocałkowi-
cieodmiennaodprofanum.WkoncepcjiDurkheimapoczątkiemreligiijest
więcnieodpartepoczucietotalnejdychotomiinabsolutnieheterogenicznych”
płaszczyzn,któregoniedasięwytłumaczyćcharakteremświatazewnętrznego
wobecczłowieka.Musiwięcpojawićsiępytanieoto,jakiczynnikkulturowy
kształtujepoczuciedualizmu.Durkheimdostrzegałgowspołecznymcharak-
terzefunkcjonowaniaczłowieka,któryjestnietylkoindywidualnością,aleteż
częściązbiorowości.Człowiekdziałatymsamymzarównozgodniezeswo-
imidoświadczeniamiindywidualnymi,jakiideamizbiorowymiwpojonymi
16
WkwestiispojrzenianasamrytuałStrenski(1996:52-81)podkreślajednakpodobieństwa
pomiędzyDurkheimemaSmithem.Wobuprzypadkachjesttorytualizmprzyczynowylub
konstytutywny(toznaczy,żereligiętworzyzestawrytuałów)imetodologiczny(badaniereli-
giidokonujesięprzezbadanierytuałów).
17
PomimooficjalnegoodejściaDurkheimaodzałożeńewolucjonizmujegowpływjestwidocz-
ny.Kwestiądyskusyjnąpozostaje,jaksilniekształtowałontezyautoraElementarnychform
życiareligijnego(zob.Belier1999).Wkwestiirelacjimagia-religiaodejścieodzałożeń
Frazerajestjednakoczywiste.Durkheimbowiemodwoływałsiębezpośredniodokoncepcji
HubertaiMaussa,dlaktórychmagiamiałacharakterindywidualny,areligiazbiorowy(zob.
Mauss2001:43-161).
32
