Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
StrukturaorganizacyjnapartiipolitycznychwPolscepo1989roku
właściwegouczestnictwaczłonkówwpodejmowaniudecyzji.Wedługniego
prawdziwasiłaugrupowaniaznajdowałasięw„kulisachpartii”,wrękachmałej
garstkiludzizgrupowanejwokółprzywódcówstronnictwa.SpostrzeżeniaOstro-
gorskiegoopisywałyrzeczywistośćprawdopodobniezbytprzesadnie,jednak
fakt,iżjużwtedyzwróciłonuwagęnadeficytdemokracjicechującyugrupo-
waniapolityczneświadczyzpewnościąoprzenikliwościjegosądów.Rewizją
tezyokryzysieczywręczzanikupartiipolitycznychzajmowalisiętakżeinni
badacze,ażdoczasówwspółczesnych.
Kolejnymteoretykiem,któryzaprzedmiotswoichbadańobrałoligar-
chizacjępartyjną,byłsocjaldemokrataRobertMichels.Wroku1915wydał
książkępodtytułemPoliticalParties.TheSociologicalStudyoftheOligarchical
TendenciesofModernDemocracy,wktórejprzedstawiłnegatywnyobrazpartii
politycznychjegoczasów.Najczęściejcytowanymzdaniemztejpracyjest
wieloznacznesformułowanie:„Ktomówioorganizacji,mówiooligarchii”,za
którymwszakskrywasięjegomałointeresującestwierdzenie,żewprocesie
efektywnegofunkcjonowaniazbiegiemczasukażdazorganizowanagrupawięk-
szejliczbyczłonkówzmienisięworganizacjęoligarchicznązarządzanąprzez
wąskągrupęludzi.Wtakisposóbpowstało„żelazneprawooligarchii”,którego
ważność,wedługautora,nieograniczasięjedyniedopartiipolitycznych.25
Poukazaniusięobupionierskichprackomparatywnychdoszłodoniejakiego
wyciszeniawproblematyceorganizacjipartiipolitycznej.Wyjątkiembyłyjedynie
wykładyMaxaWebera,którejednakzostałyopublikowanedopierow1965roku.
Napodstawiejednegoczynnika–powodówwstąpieniadopartiipolitycznej,autor
podzieliłpartiena:zainteresowaneświatem,otwarteorazosłonowe.26Obecnie
takiepowodyniewydająsięważne,aleznaczącowyróżniałyrzeczywistość
początkuwieku,kiedyzostałyprzezWeberazidentyfikowane.27
Następnapracadotyczącastrukturyorganizacyjnejpojawiłasięw1954
roku.ByłaniąksiążkaM.DuvergeraPoliticalParties,TheirOrganizationand
ActivityintheModernState,którapołożyłapodwalinypodwspółczesnąnaukę
ostrukturzeorganizacyjnejpartiipolitycznej.Chodzituonajczęściejcytowaną
(aletakżekrytykowaną)przezwielupolitologów,dotychczasniepodważalną,
szczegółowąanalizęlicznychelementóworazcharakterystykęstrukturyorga-
nizacyjnejpartiipolitycznychudokumentowaną(naówczesnyczasbardzo
dobrze)materiałemempirycznym.WprzeciwieństwiedoOstrogorskiego
iMichelsa,Duvergerprzedstawiłrelatywniepozytywnyobrazpartiipolitycznej,
która,wedługniego,możebyćnietylkoreprezentatywna,alerównieżefektywna.
25Zob.szerzej:R.Michels,PoliticalParties.TheSociologicalStudyoftheOligarchicalTendencies
ofModernDemocracy,Kirchener2001,s.218–246.
26M.Weber,EconomyandSociety.AnOutlineofInterpretiveSociology,Berkeley–LosAnge-
les–London1978,s.285.
27WyróżnioneprzezMaxaWeberadwatypypartiipolitycznychodpowiadajądwómpodsta-
wowymhistorycznymtypompartii–kadrowej(osłonowej)orazmasowej(zainteresowanejświatem),
leczwprzeciwieństwiedobadańM.Duvergera,Weberidentyfikowałjejedynienapodstawiejednego
wymiaru–powodówprzystąpieniadopartii.
