Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modeleorganizacyjnepartiipolitycznych
19
siędotejpartii.35Członkowiezagorzalistanowiąelitęczłonkówaktywnych,od
którychzależyfundamentalnadziałalnośćpartii.Współcześnieichudział
wpartiachjestrelatywnieniski.WedługDuvergeraopartiiaktywnejmożna
mówićwtedy,gdyprzynajmniejjednączwartąjejczłonkówmożnaokreślićjako
aktywistów.36
Charakterjakościowyczłonkostwa,którycechujestopieńuczestnictwa
konkretnejosobywpartii,jestkryteriumwspomnianegojużpodziałunapartie
totalitarneiograniczone.Partietotalitarneżądająodswoichczłonkówwyłącz-
ności.Odczłonkaoczekujesięwysokiejpartycypacjiorazabsolutnegopoparcia
programupartii.Zkoleipartieograniczonepozwalająnaodmiennespojrzenie
ioczekiwaniadotycząceprogramupartii,jakrównieżnieżądajątakiego
wysokiegostopniauczestnictwajakpartietotalitarne.Możnapowiedzieć,żeich
ideologiaiuczestnictwownichprzybierająformęograniczoną.
WprawdzieDuvergerodrzuciłnegatywnyobrazoligarchicznejstruktury
partiiprezentowanejszczególnieprzezMichelsa,aleodkrył,żewpraktyce
realnasiłapartiipolitycznychznajdujesięwtzw.„kręguwewnętrznym”.37
Wtensposóbpojawiasięwewnętrznaoligarchia,którejtworzeniesięjest
promowaneprzedewszystkimprzezsystemproporcjonalnegowyborukandy-
datówzichniezmiennymukłademnaliściewyborczej.Faktycznywpływna
układanielistkandydatówmarealniewąskagrupakierownictwapartyjnego.
PracaDuvergerazwiększyłazainteresowaniestrukturąorganizacyjnąpartii.
GrupapolitologównaczelezLeonemEpsteinemzaczęłarozwijaćtakzwaną
dychotomicznąstrukturęorganizacyjnątypówidealnych38,którewswojejpracy
porównawczejopisałtakżeWiliamWright.39
Wlatach60.XXw.rozwinęłasiędyskusjaonowymtypiepartii,tzw.partii
wyborczej(catch-all).AutoremtegopojęciajestniemieckipolitologOttoKirch-
heimer,którynapodstawiedoświadczeńzdwomadominującymipartiami
wNiemczech(CDUiSPD)zidentyfikowałodmiennośćodtzw.partiimasowej
integracjiopisanejprzezDuvergera.
WedługKirchheimerapartiestraciłyjednoznaczneprzywiązaniedokon-
kretnejklasyspołecznejizaczęłyorientowaćsięnaróżnychwyborcówzgodnie
zzasadamiekonomicznymiwolnegorynku.Takataktykabyłaspowodowana
większąliczbączynnikówzwiązanychzrozwojempaństwadobrobytu
35Duvergeruznawałrejestracjęsympatykówpartiizanajnowocześniejsząformęzorganizowania.
Dzisiajjesttopowszechnapraktykawpartiachluźniejzorganizowanych.Szerzejzob.MDuverger,
PoliticalParties...,s.102.
36Tamże,s.114.
37Tamże,s.151.
38Badaczecipodzielilistrukturępartiinadwamodele:racjonalno-efektywnymodelstruktury
partiiimodeldemokracjipartyjnej.Podstawąpodziałubyłaanaliza5czynników:systemu,partii,
strukturypartii,procesówwewnątrzpartyjnych.Pierwszymodelodpowiadałamerykańskimpartiom
politycznym,drugieuropejskimugrupowaniomsocjalistycznym.Por.L.D.Epstein,PoliticalParties
InWesternDemocracies,NewYork1980.
39ChodziomonografiępodtytułemAComparativeStudyofPartyOrganization,wydanąw1971
roku.
