Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modeleorganizacyjnepartiipolitycznych
21
GrupazmiennychwpracyPanebiancoobejmowałaprzedewszystkim
pochodzenie,tzw.typgenetycznypartiiorazsposóbdalszegojejfunkcjonowania
(opozycjalubpartiarządząca).Ważnybyłczynnikstopniainstytucjonalizacji
orazformaorganizacji.Zmiennychbyłojednakbardzodużo.Wkońcu,naich
podstawie,Panebiancowyodrębniłdwatypystrukturpartiipolitycznych(partię
masowo-biurokratyczną,wzasadzieodpowiadającądzisiejszemutypowipartii
masowejorazwyborczo-profesjonalną,którarównałasiętypowipartiiwybor-
czej,aobecniejestłączonazewspółczesnąpartiąkartelową),cojednakuznano
zaprzedefiniowaniewnioskówKiirchheimera.45NiewątpliwązasługąPane-
biancobyłoodejściewrozumowaniuoddeterminującegozwiązkustruktury
organizacyjnejicechideologicznychpartiipolitycznej,takczęstostosowanego
wpracachwcześniejszychautorów.
Najnowszaiobecnienajbardziejpopularnaklasyfikacjatypówstruktury
organizacyjnejpartiizostałaprzedstawionawlatach90.XXw.przezRicharda
S.KatzaiPeteraMaira,którzyopróczopublikowaniapracteoretycznych,
przeprowadzilitakżerozległebadanieporównawczestrukturorganizacyjnych
partiipolitycznychwEuropieZachodniej.46Opróczwielunowychspostrzeżeń
isposobówpostrzeganiawprocesiebadaniastrukturyorganizacyjnejpartii47,
największymichsukcesembyłowprowadzenienowegotypupartiipolitycznej,
tzw.partiikartelowej,którejnazwapochodziodjejstrukturwewnętrznych.Ten
typdopełniałewolucjęklasyfikacjistrukturpartyjnych.Klasyfikacjataosiągnęła
dziękitemunastępującąpostać:
–partiakadrowa,
–partiamasowa,
–partiawyborcza,
–partiakartelowa.48
PodejścieKatzaiMairabyłowysoceinnowacyjne,aleniemoglioni
wówczasodnieśćsiędorozwojupartiipolitycznychwkrajachpostkomunistycz-
nychEuropyŚrodkowejiWschodniej.UczyniłtonatomiastHe.Kitschelt.49
Opisałonpodstawoweelementystrukturyorganizacyjnejzidentyfikowanych
przezsiebietrzechtypówpartii.Pierwszymtypemsąpartiecharyzmatyczne
zpreferowanymibodźcamisolidarnościowymi,którezregułynietworzą
strukturywewnętrznej.Drugimtypemsąpartieklientelistyczne,opartena
45Zob.S.B.Worlinetz,BeyondtheCatch–allParty...,s.8.
46R.S.Katz,P
.Mair,ChangingModelsofPartyOrganizationandPartyDemocracy.The
EmergenceofTheCartelParty,PartyPolitics1/1995,s.5–28.
47KatziMairwnieślinoweelementydobadaniastrukturyorganizacyjnejpartii,dokonali
podziałuzebranychdanychna5grup:danekontekstowe(postawapolitycznapartii,reprezentacja
wrządzie,wparlamencie);danedotycząceczłonkostwa(wielkośćorazstruktura);danedotyczące
aparatupolitycznego;danedotyczącestrukturywewnętrznejorazsposobufunkcjonowania;dane
dotyczącefinansowaniapartii.
48Tenpodział,jakonajpopularniejszy,będzieprzedmiotemrozważańwdalszejczęścininiejszego
opracowaniapoświęconejtypologiimodeliorganizacyjnychpartii.
49Zob.H.Kitschelt,FormationofPartyCleavegesinPost-Communistdemocracies.Theoretical
Propositions,PartyPolitics4/1995,s.447–472.
