Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wsposóbstymulujący-potrzebykonsumpcyjnepobudzająprodukcję,która
musiimsprostać,natomiastsamaprodukcjatakżemożepobudzać,aniekie-
dywręcztworzyćpotrzebykonsumpcyjne.Dziejesiętaknp.wtedy,gdyna
rynkupojawiasięjakieśzupełnienowedobro,któregonabywcyzaczynają
pożądać,aktóregoniebylibywstaniewżadensposóbantycypować.Można
uznać,żetakiproduktdopieroniejakonodkrywa”potrzebykonsumpcyjne
nabywców.Przedewszystkimjednakprodukcjapoprostuumożliwiakon-
sumpcję,doktórejniedoszłobywogólebezuprzedniegowytworzeniapro-
duktu.Ponadto,zdaniemMarksa,toprodukcjaokreślawjakisposóbbędzie
konsumowanewytworzonedobro.
WzajemnerelacjeprodukcjiikonsumpcjiwujęciusamegoautoraKapi-
tałuprzedstawiająsięnastępująco:
Produkcjawarunkujekonsumpcję,stwarzającdlaniejmateriał,bezktóregokonsump-
cjabyłabypozbawionaprzedmiotu.Alekonsumpcjawarunkujetakżeprodukcję,ona
bowiemstwarzadopierodlaproduktówpodmiot,dlaktóregosąoneproduktami.[...]
konsumpcjaprodukujeprodukcję[...]przezto,żekonsumpcjastwarzapotrzebęnowej
produkcji[...].Jeżelijestrzecząjasną,żeprodukcjadostarczakonsumpcjiprzedmiotu
wjegopostacizewnętrznej,torówniejasnejest,żekonsumpcjazakładaprzedmiot
produkcjiidealnie,jako[...]potrzebę,jakobodziecijakocel.Stwarzaonaprzedmio-
typrodukcjiwsubiektywnejjeszczeformie.Bezpotrzebyniemaprodukcji.Akon-
sumpcjareprodukujepotrzebę.[...]Aleprodukcjastwarzadlakonsumpcjinietylko
przedmiot.Produkcjanadajerównieżkonsumpcjiokreśloność,charakter[...].Przede
wszystkimprzedmiotniejestprzedmiotemwogóle,leczokreślonymprzedmiotem,
którymusibyćspożytywokreślonysposób,wyznaczonyznówprzezsamąprodukcję.
Głódjestgłodem,aległód,którysięzaspokajagotowanymmięsem,spożywanymza
pomocąwidelcainoża,toinnygłódniżten,którysięzaspokajapożeraniemsurowe-
gomięsaposługującsięprzytymrękoma,paznokciamiizębami.Zatemprodukcja
produkujenietylkoprzedmiotkonsumpcji,leczrównieżsposóbkonsumowania,nie
tylkoobiektywnie,leczrównieżsubiektywnie.Awięcprodukcjastwarzakonsumenta
(Marks1955:234-235).
PrzytoczonestwierdzeniaMarksawnosządośćistotneelementydoeko-
nomiczno-społecznejanalizykonsumpcji.Zasługująonenauwagęzjesz-
czejednegopunktuwidzenia.Ukazująmianowicieprzynajmniejpotencjalną
możliwość-wokreślonychwarunkach-suigenerisnodwróceniaról”,po-
traktowaniakonsumpcjijakowręcz...czynnikaprodukcji.Wprawdziewa-
runkitakiewczasachMarksaijeszczedługopotemniezaistniały,aleto
sięistotniezmieniawnaszychczasach.WypadasięzgodzićzCzesławem
Bywalcem,że:
26
