Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Badaniaprzedstawicielinowegokierunku,zwłaszczaprowadzonewra-
machpierwszejzwymienionychszkół,skupiałysięgłównienazagadnie-
niuużytecznościdóbr(pojęciezaczerpnięteprzeznichodXIX-wiecznych
utylitarystów,m.in.odJeremy’egoBenthama),któreuznawalizawartość
subiektywną.Wprawdziejużekonomiściklasycznizajmowalisiękwestia-
miużytecznościdóbr,aleichrozumienietegoatrybutuprzedmiotówskraj-
nieodbiegałoodprzyjętegoprzezzwolennikównurtumarginalistycznego.
Podczasgdydlapierwszychużytecznośćjestpojęciemzwiązanymjedynie
zdanymprzedmiotemlubusługą,dladrugichzależyonaodkonkretnego
człowieka-konsumenta,któryzwłasnejperspektywyoceniajądladanych
przedmiotów.Wynikaztego,żeprzedmiotyniemająraznazawszedanego
istałegopoziomuużyteczności,leczżetenjestzmiennyizależnyodwielu
czynnikówsytuacyjnychipsychologicznych.Dlaekonomiimarginalistycz-
nejniezwykleistotnabyłakwestiakonsumpcji,ponieważtowłaśniepoprzez
konsumpcjęludzienwyzwalają”użytecznośćprzedmiotów,zyskujączado-
wolenieizaspokojenieswoichpotrzeb.
Kieruneksubiektywno-marginalistyczny,aprzedewszystkimszkołaaustriacka-pod-
kreślająprzywoływanihistorycymyśliekonomicznej-wsposóbistotnyzmodyfiko-
wałsamopojęcieużyteczności.Jeśliwdotychczasowejekonomiitraktowanowartość
użytkową(użyteczność)jakoobiektywnąnaturalnącechęrzeczy,tomarginaliścipoj-
mująjąjakosubiektywneodczucie;jeśliuprzedniowartośćużytkowąanalizowano
wstosunkudopotrzebspołecznych(popytu),tomarginaliściprowadząswerozważa-
niawskalijednostkigospodarującej(konsumenta).Zkategoriiowalorzespołecznym
iobiektywnymwartośćużytkowazostaławięcprzekształconawkategorięsubiektyw-
nąiindywidualistyczną.Użytecznośćdobrauznanozasumęzadowolenia,jakąjed-
nostkaosiągakonsumującjelubposiadając(Górski,Sierpiński1972:43).
Jednymzprekursorówkierunkusubiektywno-marginalistycznegobył
niemieckiekonomistaistatystykHermannHeinrichGossen.Jestonnaj-
bardziejznanyzesformułowanychprzezsiebiedwóchpraw,zwanychod
jegonazwiskaprawamiGossena:prawaonasycalnościpotrzebiprawawy-
równywaniaużytecznościkrańcowych.PierwszeprawoGossenagłosi,że
wmiaręwzrostupoziomukonsumpcjidanegodobra,malejeużyteczność
krańcowakażdejjegonastępnejjednostki.Oznaczato,żeimwięcejmamy
dobradanegorodzaju,tymmniejcenimysobie-tymmniejjestdlanasuży-
teczne-dalszezwiększaniepoziomukonsumpcjitegodobra.Jeśliniepo-
siadamymieszkania,tosilniepragniemyjemieć,jeżelinatomiastmamyjuż
dziesięćmieszkań,todużosłabiejpożądamyjedenastego,niżpragnęliśmy
28
