Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OstatniedwiedekadyXXstuleciaipierwszelatabieżącegoupływająmiędzyinnymi
nanieznanejdotejporyintegracjiprodukcjizkonsumpcją,wręczichzlewaniusię
wjedenproces[...]iwręczzanikutradycyjnegopodziaługospodarkinaprodukcję,
wymianęikonsumpcję[...].Powyższeprocesyprowadządozmianyrelacjimiędzy
produkcjąakonsumpcją.Możnabowiemodwrócićdominującedoniedawnarozu-
mowanie,wedługktóregokonsumpcjajestfunkcjąprodukcji,narelacjęodwrotną,
toznaczy-jaktoczyniłmiędzyinnymiK.Marks-potraktowaćkonsumpcjęjako
czynnikprodukcji(nkonsumpcjatworzyprodukcję”).Wtymdrugimujęciutowłaśnie
produkcjastajesięfunkcjąkonsumpcji(produkcyjnafunkcjakonsumpcji).Wielkość
produkcjiwcorazwiększymstopniuzależyodilościijakościnakładówpracyludzi,
aprzedewszystkimichwydajności.Wydajnośćpracyjestzkoleipochodnąracjonal-
negoodżywiania,dobregozdrowia,wysokichkwalifikacji,innowacyjności,właści-
wychmotywacjipracowników,atesąwprostejliniinastępstwemichkonsumpcji.
Wtakimwłaśniepodejściuwydatkikonsumpcyjnenabierająpośredniocechnakładów
produkcyjnych,zwiększaniekonsumpcjistajesiępośrednioinwestowaniemwpro-
dukcję.Empirycznymdowodemnaistnienietakichzależnościjestfakt,żespołeczeń-
stwawysokiejkonsumpcjisąjednocześniespołeczeństwamiwysokiejprodukcji3[...].
Reasumującmożemyskonstatować,żepostfordowskamasowakonsumpcjazdomi-
nowaławspółczesneprocesygospodarowaniaiżyciaspołecznego,narzuciłaimnowe
regułyinowestruktury.UprawnionajestwięctezaoodwróceniuXIX-wiecznegodo-
gmatuoprymacieprodukcjinarzeczdogmatuprzeciwnego-oprymaciekonsumpcji
nadprodukcją;współczesnagospodarkajestwięcgospodarkąopartąnakonsumpcji
(Bywalec2010:192).
Tezapowyższazawierasporądozęsłuszności,jednakżeprzywszyst-
kichzastrzeżeniach,zktórychnajważniejszedotycząwątpliwościczyrze-
czywiściemamydoczynienia-jakchcetegoBywalec-zfaktycznym
odwróceniemowegodogmatu,skorowspółczesnegospodarkisąwistocie
oligopolistyczneiregułąjestwnichagresywnemarketingowenurabianie”
konsumentów.
WdrugiejpołowieXIXwiekupojawiłsięodmiennyodklasycznegonurt
ekonomii,któryzczasemzaczętookreślaćjakokieruneksubiektywno-mar-
ginalistyczny(odczęstegostosowaniaprzezjegoreprezentantówrachunku
marginalnegoorazsubiektywnegopojmowaniakategoriiekonomicznych).
Historycyekonomiiwyróżniająwramachrozpatrywanegokierunkutrzy
szkoły:austriackąszkołępsychologiczną,anglo-amerykańskąszkołęneokla-
sycznąilozańskąszkołęmatematyczną(Górski,Sierpiński1972:41-103).
3Oczywiście,nieeliminujeto-jakwprzypadkuwiększościreguł-pewnychwyjąt-
ków.Wtymzakresietakimjaskrawymwyjątkiembyłabyobecnienp.Grecja.
27
