Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
29
kiemnodjęcia”stosunku4:3odstosunku3:2jest9:847.Kiedyzaśwziąćpod
uwagęstosunkipozostającewtzw.nproporcjiciągłej”,czylitakie,wktórych
mniejszyterminpierwszegostosunkujestrównyterminowiwiększemudrugiego
(np.9:3i3:1,przyczym,zauważmy:9:3=3:1)wówczasjasnesięstaje,dlacze-
gonpodwajanie”stosunkurozumianebyłojakopodniesieniegododrugiejpotę-
gi.Wszakjeślindodamy”dosiebietensamstosunek(wprzyjętymprzeznas
przykładzie:3:1do3:1),towedlepowyższejregułyuzyskamystosunekodpo-
wiadającykwadratowiwyjściowego(bondodanie”3:1do3:1oznacza3:1x3:1
=9:3*3:1=9:1).Konsekwentnie,nodejmowanie”wodniesieniudostosunków
pozostającychwzględemsiebiewnproporcjiciągłej”wefekciedajestosunek
będącynpołową”,czylipierwiastkiemkwadratowymzestosunkuwyjściowego48.
Wykorzystująctakierozumienienpodwajania”inzmniejszaniaopołowę”
stosunkówliczbowychwodniesieniudoopisurelacjimiędzyczynnikami
aodpowiadającąjejszybkościąruchulokalnegoRyszardKilvingtonzbudował
spójnąteorię,zachowującąlogicznąkonsekwencjęwszystkichwprowadzonych
przezArystotelesawarunkówitwierdzeńdotyczącychtegorodzajuruchu.
WtensposóbKilvingtonwprowadziłdoczternastowiecznejoksfordzkiejfilozo-
fiiprzyrodytzw.nnowąregułęruchu”,którąniedługopotemrozpropagował
TomaszBradwardine,przypisującsobiepierwszeństwojejodkrycia.
1.3.nNOWAREGUŁARUCHU”
ZaproponowaneprzezRyszardaKilvingtonarozumieniezależnościmiędzy
czynnikamiruchuajegoszybkościąsprowadzasiędotego,żejejarytmetycznie
rozumianezmianysąefektemnproporcjigeometrycznej”międzystosunkami
mocyporuszającejdooporunajejpoczątkuinakońcu.Mówiącprościej,aryt-
metycznierozumianepodwojenieszybkościwynikaćmożetylkoznpodwoje-
nia”stosunkumocydooporu,rozumianego-jakwyjaśniłemwcześniej-jako
przemnożeniegoprzezsiebie.Odpowiednio,pomniejszenieszybkościruchu
opołowęnastąpitylkowefekciezmiannatężeniaczynnikówruchu(zmniejsze-
niamocylubzwiększeniaoporu)tak,bywartośćichstosunkunakońcuzmiany
odpowiadałanpołowie”,czylipierwiastkowikwadratowemuzestosunkuwyj-
ściowego49.
TakainterpretacjadynamicznychzależnościwruchulokalnympozwoliłaKil-
vingtonowiijegonastępcomuniknąćtrudnościwynikającychzArystotelesowych
47J.E.Murdoch,E.D.Sylla,TheScienceofMotion,s.226.
48E.Jung-Palczewska,Międzyfilozofiąprzyrodyanowożytnymprzyrodoznawstwem,s.92.
49Wliteraturzeprzedmiotuprzedstawiasięczęstonnowąregułęruchu”wpostacifunkcjilicz-
bowej,czasemwpostacifunkcjilogarytmicznej.Takieanachronicznejejwyjaśnianieprowadzi,
niestety,dopewnychprzekłamań.Problemtenwyjaśnionyjestszczegółowowjednejzdalszych
częścininiejszejmonografii.Zob.rozdział2.7.
