Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Zdaniemtymwyrażawspomnianąjużtutajgeometrycznązależnośćproporcji
wodniesieniudozmianszybkościwruchulokalnymwzględemzmiansto-
sunkównatężeniamocyioporujepowodujących75.
Dwakolejneteorematysłużąpotwierdzeniupoczątkowychnregułruchu”
Arystotelesadlanpodwójnego”stosunkumocydooporu76.Czterynastępnedo-
tycząsytuacji,wktórychpodwojeniewartościnatężeniamocylubzmniejszenie
opołowęoporuniepociągazasobąpodwojeniaszybkościruchu77.ChoćBrad-
wardineniemówitegowprost,toniemamywątpliwości,żesąonekonse-
kwencjami,ajednocześnieuzasadnieniemprzytoczonegotutajwcześniejtwier-
dzeniaArystotelesa,zktóregowynika,iżpodwojenieoporuniekoniecznie
skutkujezmniejszeniemopołowęszybkościruchuciała78.
TeorematósmyomawianejobecniesekcjinTraktatuoproporcjach”służy
wykazaniuniemożnościzaistnieniaruchu,kiedywartościjegoczynnikówsą
równe,albokiedyopórjestwiększyodmocy79.WteoremaciedziewiątymBrad-
wardinenatomiastudowodnił,żedowolnanadwyżkamocynadoporemwystar-
andTheology,w:ArtsLibérauxetPhilosophieauMoyenÂge,ActesduQuatrièmeCongrèsIn-
ternationaldePhilosophieMédiévale,Montreal/Paris1969,s.225-226
75JohnMurdochsugeruje,żepomysłwykorzystaniaproporcjigeometrycznejdoopisuruchu
lokalnegoBradwardinemógłzaczerpnąćzdziełtrzynastowiecznegoalchemikailekarza,Arnalda
zVillanova.Zob.J.E.Murdoch,dz.cyt.,s.227.Wydajesięjednak,żewyjaśnienietakieniejest
tutajpotrzebne,jakożeoksfordczyktenbył,jakwspominałemwcześniej,matematykiemdosko-
naleznającymwłasnościproporcji.Ponadto,jakwykazałaElżbietaJung,najprawdopodobniej
zainspirowałsięonpomysłamiRyszardaKilvingtona.Analogiamiędzypismamifarmaceutycz-
nymiArnaldazVillanovaamatematycznąfilozofiąprzyrodyoksfordzkichkalkulatorówmożeza
tosłużyćjakowyjaśnieniepopularnościdziełtychostatnichwśrodowiskuwczesnorenesansowych
myślicieliwłoskich.Zob.rozdział4Aniniejszejmonografii.
76ThomasBradwardinus,dz.cyt.,s.110:nSecundaconclusio:Sipotentiaemoventisadpoten-
tiamsuimotisitduplaproportio,potentiamotivageminatamovebitidemmotumpraeciseinduplo
velocius.[ł]Tertiaconclusio:Sipotentiaemoventisadpotentiamsuimotisitduplaproportio,
eadempotentiamovebitmedietatemeiusdemmotivelocitatepraeciseduplata”.Zob.także
H.LamarCrosby,Introduction,s.38;atakżeprzypis14niniejszegorozdziału.
77ThomasBradwardinus,dz.cyt.,s.110:nQuartaconclusio:Sipotentiaemoventisadpoten-
tiamsuimotisitmaiorquamduplaproportio,potentiamotivageminatamotuseiusdemduplam
velocitatemnequaquamattinget.[ł]Quintaconclusio:Sipotentiaemoventisadpotentiamsui
motisitmaiorquamduplaproportio,eadempotentiamoventemedietatemeiusdemmotivelocitas
motusnullatenusfietdupla.[ł]Sextaconclusio:Sipotentiaemoventisadpotentiamsuimotisit
minorquamduplaproportio,duplapotentiamoventeidemmotum,motusultraduplumveloci-
tatemexcrescet.[ł]Septimaconclusio:Sifueritpotentiaemoventisadpotentiamsuimotiminor
quamduplaproportioeodempotentiamoventemedietatemeiusdemmoti,motusultraduplam
velocitatemtransibit.”
78Zob.H.LamarCrosby,dz.cyt.,s.39;por.takżeprzypis15niniejszegorozdziału.
79ThomasBradwardinus,dz.cyt.,s.114:nExnullaproportioneaequalitatisvelminoris
inaequalitatismotorisadmotumsequiturullusmotus.”
