Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
chu,naturyiłaski,myślreligijnaponawiałaaktualneodwielustu-
lecinewralgicznepytania:ouprawnieniarozumudobadania
prawdobjawionych,oprawomocnośćizakresracjonalnegowyja-
śnianiaartykułówwiary.Pełnejautonomiirozumowychposzuki-
wańdomagalisięwtymwzględziearianie,opowiadającysięza
chrystianizmemujmowanymwkategoriachflreligiizgodnejzro-
zumem”-jednymzjejorędownikówbyłAndrzejWiszowaty,autor
głośnegodziełapodcharakterystycznymtytułemReligiorationalis,
seuderationisiudicioincontroversiisetiamtheologicisacreligiosisadhi-
bendotractatus(powst.wlatach1676-1678,editioposthuma:1684).
Suwerennośćracjonalnegozgłębianiaboskichtajemnic-prokla-
mowanąniebezwpływuogarniającejsferężyciareligijnegoflinwa-
zjikartezjańskiej”-podnoszonowróżnychnurtachchrześcijaństwa
bezwyznaniowego.Hegemoniarozumu,śmiałowkraczającego
wdomenęwiary,wywoływałatu-czegomożnabyłosięspodzie-
wać-takżeskutkiprzeciwne:budziłaafirmacjęwiaryodrzucającej
wszelkieracjonalnedowodyiprogramowoprzeciwnejrozumowi11.
Relacjamiędzyrozumemiwiarą,staleangażującamyślicieliróż-
nychchrześcijańskichkonfesji,byłaponadtorozważanapodkątem
ichuzgodnienia.Ztakimkoncyliacyjnymnastawieniemrelacjętę
rozpatrywałGottfriedWilhelmLeibniz,którywsławnejTeodycei
(1710)stwierdził:
wgruncierzeczyżadnaprawdaniemożepozostawaćwsprzeczności
zinnąprawdą,aświatłorozumujesttaksamodaremBoga,jakświatło
objawienia12.
Rozumbyłjednymzcentralnychpojęćdoktrynyklasycystycz-
nej.UwydatnianowniejrozumoweŹródłaprocesutwórczego
iregułpoetyckich,postulowanoteżracjonalnądyscyplinękon-
strukcjidziełaliterackiego:
___
___
___
___
___
__
11L.Kołakowski,Świadomośćreligijnaiwięźkościelna.Studianadchrześcijaństwem
bezwyznaniowymXVIIwieku.Warszawa1997,zwłaszczas.147-149,163-178,179,
181,197,202,296-297,326-335,553.
12G.W.Leibniz,Teodycea.OdobrociBoga,wolnościczłowiekaipochodzeniuzła.
Przeł.M.Frankiewicz.Warszawa2001,s.69-70.
~11~
