Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

83-232-1649-5

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

272

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku. Red. . Poznań: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2006, 272 s. ISBN 83-232-1649-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

T1 Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku

PB Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

PP Poznań

YR 2006

SN 83-232-1649-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 71778, author = "", editor = "", title = "Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku", publisher = "Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu", year = "2006", address = "Poznań", isbn = "83-232-1649-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED -

TI - Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku

PB - Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

CY - Poznań

PY - 2006

SN - 83-232-1649-5

ER -

Netografia (standard APA):

. Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku [baza danych online] Poznań: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2006 [dostęp: 26 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/swiatlo-przyrodzone--rozum-w-literaturze-polskiego-baroku--71778.

barok, literatura baroku

Książka jest pierwszą, szeroko zakrojoną rekonstrukcją racjonalistycznych idei, obecnych w literaturze baroku. Poezja, proza i aforystyka tego okresu, rozpatrywane na tle rozległej panoramy ówczesnej myśli europejskiej, ukazane zostały jako dziedz...

Więcej

ISBN/ISSN:

83-232-1649-5

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

272

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP7
Rozdział I. OKO I ROZUM. Antynomie barokowej antropologii w Nadobnej Paskwalinie Samuela Twardowskiego17
1. Spojrzenia, miłość i ostentacja17
2. Rozum i oczy – „okna duszy”23
3. Rozum i oczy – „bezecne zwierciadła”30
4. „Rozum szalony”34
5. W zbroi rozumu37
6. „Nade wszytko oczema szafować umiały”45
Rozdział II. „ROZUMNY Z JEDNEGO MIEJSCA NA WIELE STRON WŁADNIE”. Praktyczny rozum w Przysłowiach mów potocznych Andrzeja Maksymiliana Fredry52
1. O „powołaniu »rozumnych« do rządzenia”58
2. Sztuka trafnego sądu63
3. O rozumnym milczeniu, kierowaniu ludzkimi afektami i innych regułach skutecznego działania73
4. Wokół myśli Machiavellego85
Rozdział III. „UCZONE ARGUMENTY” I „ŚWIATŁO PRZYRODZONE”. Stanisława Herakliusza Lubomirskiego dyskurs O naukach i prostocie w kręgu dyskusji o metodach kierowania rozumem92
1. Nauki i „zamieszanie umysłu”94
2. „Przyrodzone światło rozumu, czyli zdolność poznawania dana nam przez Boga”108
3. „Światło przyrodzone”, prostota, „oczywiste dowody”116
Rozdział IV. „CZĘSTO WCHODŹ W SAMEGO SIEBIE”. O rozumie, introspekcji i szczęściu w Abrysie Jana Stanisława Witwickiego130
1. Dualistyczna koncepcja człowieka: o maszynie ciała i angelicznych przymiotach rozumu133
2. Rozum i imaginacja, „ludzie wielcy” i „gmin”148
3. Jasność, widzenie, rada165
4. Rozum w poszukiwaniu woli boskiej171
5. „Rationabile obsequium”175
Rozdział V. IDEAŁY I DOŚWIADCZENIE. Rozum w Ogrodzie fraszek i Moraliach Wacława Potockiego183
1. Wokół „religii zgodnej z rozumem”: postulaty i zastrzeżenia184
2. O ludziach i zwierzętach216
3. Królestwo, kuźnia, żywioły (rozum tematem poetyckiej wyobraźni)231
ZAKOŃCZENIE256
INDEKS NAZWISK260
THE INNATE LIGHT. REASON IN THE LITERATURE OF POLISH BAROQUE (Summary)269

horyzontwyznaczonyludzkiejwiedzyprzezautorytetynaukian-

tycznej,nadtozaś,iżnadmiernarewerencjaczywręczserwilizm

wobecpowagistarożytnych,tęefektywnośćzasadniczoogranicza,

anawetunicestwia7.Ówczesnepoglądynatematrozumupozosta-

wałyteżwkorelacjizodkryciaminowejkosmografii,odrzucającej

koncepcjęzamkniętegokosmosunarzeczideinieskończonego

wszechświata,tazaśidea-wswoistysposóbprzetransponowana

napojęciaantropologiczne-inspirowałaentuzjastycznepochwały

nieograniczonychmożliwościpoznawczychludzkiegorozumu8.

Ujęcierozumucharakterystycznedlalibertynizmuerudycyjnego

wyróżniałosięzkoleipodkreślaniemgranicracjonalnegopoznania,

rezygnacjązpróbsystemowegoiwszechogarniającegowyjaśniania

rzeczywistości,afirmacjąwątpieniaifunkcjikrytycznejrozumu,

zwłaszczajakoinstrumenturadykalnejkrytykireligii9.Wkontra-

pozycjidolibertynizmurozpatrywaćnatomiastnależyzadania

stawianeprzedrozumemwencyklopedyzmieXVIIwieku.Wtej

bowiemformacji,stawiającejsobiezacelobronęsakralnegoładu

świata,rozummiałbyćnarzędziemwielkiejsyntezyurzeczywist-

niającejsięwpostacinaukiuniwersalnej,obejmującejwiedzędys-

kursywną,wiaręitwórczośćartystyczną10.

Jednąznajważniejszychdziedzinrefleksjiorozumiebyłamyśl

religijna.Wdobietryumfówracjonalizmuiprojektówracjonalnego

chrześcijaństwa,wepocesilnejpolaryzacjipoglądównatematgrze-

___

7Zob.:P.Rossi,Zatonięciabezświadka.Ideapostępu.Przeł.A.Dudzińska-Facca.

Warszawa1998,passim.

8Szerzejnatentemat:A.Koyré,Odzamkniętegoświatadonieskończonego

wszechświata.Przeł.O.iW.Kubińscy.Gdańsk1998,zwłaszczas.97-197;J.Sokołow-

ska,Dwienieskończoności.SzkiceoliteraturzebarokowejEuropy.Warszawa1978,s.12-13.

OzwiązkachnowejkosmografiizmyśląmoralnąiantropologicznąwXVIIwieku

zob.A.O.Lovejoy,Wielkiłańcuchbytu.Studiumzdziejówidei.Przeł.A.Przybysław-

ski.Warszawa1999,s.113-163.

9T.Gregory,Libertynizmerudycyjny.W:Etykaireligiawkrytycelibertyńskiej.

Przeł.A.Tylusińska.Warszawa1991,s.10,13,21-22,31.

10Zob.:C.Vasoli,EncyklopedyzmwXVIIwieku.Przeł.A.Aduszkiewicz.War-

szawa1996,passim.

~10~

Brak wyników

Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra