Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iniktinny,jaktylkoniewykształconytłumprzyznajemuprawodo
wyrokowaniaoprawdzie31.
Pojawiającesięwbarokowejpoezjinawiązaniadobadańna-
ukowychstawałysięteżpretekstemdozróżnicowaniadoniosłości
tego,kuczemukierująsiępoznawczedążeniaoka(dziękinowym
instrumentomastronomicznymcorazskuteczniejpenetrującego
światwidzialny)irozumu(zmierzającegodopoznaniaświatanie-
widzialnego,światatajemnicboskich).Zaświadczyćotymmoże
Emblema89zezbioruZbigniewaMorsztynaEmblemata(powst.
1688).Nawiązującdospoglądanianafirmamentprzezflperspekty-
wę”,takfascynującąludziXVIIwieku,poetagłosił:
Alechoćtowzrokrwienasięczłowieczy,
Inszerozumnaszupatrujerzeczy
Inadto,gdziesięokozapatruje,
Wyżejwstępuje32.
Inny,częstywpoezjireligijnejaobecnytakżewNadobnejPa-
skwalinietroprefleksjiowzrokuwiążetenzmysłzgrzesznością
człowieka.Zobszernegorejestrutekstówprzypomnijmychoćby
Pobożnepragnienia(1673)AleksandraTeodoraLackiego-przekład
głośnegoemblematycznegodziełaHermanaHugonaPiadesideria
(1624).Oczysątuzawodnymi,złymistróżamiflobronnejfortece”-
duszy.Oczy,którepowinnybyćprzewodnikiemciała-tak,jak
flognioweświatłości”latarnimorskichwskazującewłaściwądrogę
żeglarzom-sąraczejskałamiprzynoszącymizgubęokrętom.Po-
żądliwośćoczubudziteżskojarzeniezdzikościąkoniapozbawio-
negowędzidła.Teiinneobrazoweujęciaoczuodwołująsiędoży-
wejwczasachbaroku(zapoczątkowanejwliteraturzestarożytności
klasycznej,apodjętejwpatrystyceipiśmiennictwieśredniowiecza)
tradycjialegorycznegoprzedstawianiazmysłów33.WPobożnychprag-
___
___
___
___
___
__
31W.WijukKojałowicz,Okopoprawionerozumem,czyliobaleniedowoduistnienia
próżni.Przeł.T.Włodarczyk.Ibidem,s.201.
32Z.Morsztyn,Wybórwierszy.Oprac.J.Pelc.Wrocław1975(BNI215),s.332-333.
33Zob.:L.Vinge,TheFiveSenses.StudiesinaLiteraryTradition.Lund1975,s.24-
-39,47-70ipassim.
~27~
