Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
efleksjęoludzkimrozumiepodjętąwpolskiejliteraturzebaro-
kowejłącząlicznewięzizdziejamiracjonalistycznychideiobecnych
wkulturzeduchowejXVIIstulecia.Wokresietym,zgodnieztrady-
cjąsięgającąantycznychŹródełmyślieuropejskiej1,rozumtraktowa-
nopowszechniejakodifferentiaspecificaczłowieka,jakopodsta-
wowywyróżnikmetafizycznegostatusuczłowieka,decydujący
ojegouprzywilejowanymusytuowaniuwflwielkimłańcuchubytu”.
Pojmowanierozumujakogłównegoprzymiotukonstytuującego
człowieczeństwostanowiłoteżpodłożeróżnychodmianracjonali-
stycznychkoncepcjimoralności,rozprzestrzenionychwliteraturze
ifilozofiiXVIIwieku.Wspólnąosnowętychkoncepcji-dochowują-
cychwiernościkodeksomtradycyjnychwartościreligijnychlubteż
manifestującychwobecnichsceptycznydystans-stanowiłanauka
oprymacierozumunadnamiętnościami.Wsprawachsumieniabo-
wiemrozstrzygaćpowinienstały,wnikającywistotęrzeczyosądro-
zumu,niezaśafekty,któreobarczonesąrozlicznymiułomnościami
charakterystycznymidlazmysłówisensualnegopoznania.Przekona-
nie,żerozumbłędomtymniepodlegaiżetylkorozumjestŹródłem
wiedzypewnej,ległoupodstawsystemuRenéDescartesa,aepiste-
mologicznepoglądyautoraRozprawyometodzie(1637)wznacznej
mierzeokreśliłyspecyfikęracjonalistycznejteoriipoznaniawXVII
stuleciu.Konstytutywnadlarozumuzdolnośćmyślenia-dowodził
francuskifilozof-sprawia,żerozummożeskutecznieoprzećsię
___
___
___
___
___
__
1M.Scheler,Stanowiskoczłowiekawkosmosie.Przeł.A.Węgrzecki.W:Pismazan-
tropologiifilozoficznejiteoriiwiedzy.Przeł.ioprac.S.CzerniakiA.Węgrzecki.War-
szawa1987,s.46.
~7~
