Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
izmysłówzewnętrznych.Jestgodneuwagi,żewspomnianytopos
pojawiałsięniegdyśzarównowkontekstachliterackichiikonogra-
ficznych22,jakinaukowych,czegoilustracjęstanowićmogąchoćby
fragmentypierwszegopolskiegopodręcznikaanatomii-dziełaWoj-
ciechaNowopolskiegoFabricatiohominis(1551)23.Winnymujęciu
ooczachjakooknachduszymówiładawnafizjonomika,pouczająca
ozasadachrozszyfrowywaniaflcharakteru”człowiekaijegocech
duchowychnapodstawieflznakówciała”,zwłaszczawygląduludz-
kiejtwarzy24-zgodnieztymizałożeniamifloznamionachoczu”
pisałAndrzejGlaberzKobylinawGadkachoskładnościczłonkówczło-
wieczych(1535),pierwszympolskimtraktaciefizjonomicznym25.
Sięgającdowybranychświadectwdawnejfilozofiiiliteratury,
przypomnijmy,żewtraktacieJanazeTrzcianyDenaturaacdignitate
hominis(1554),reprezentującymrenesansowynurtrozważań
ogodnościczłowieka,szlachetneprzymiotywzrokułączonesą
zflkrólewskąwładzągłowy”.Oczy,usytuowanebliskomózgu,
spełniająistotnezadaniapoznawcze-flczujnieśledząwszystko
dookoła”,ukierunkowująiwspomagajądziałanieinnychczęści
ludzkiegociała,którebezichświatłastałobysięflwięzieniemokry-
tymodrażającąciemnością”.OczyfltęsamąpełniąfunkcjęjakSłoń-
ceiKsiężycnaniebie”26.Zkoleiwpolskimanomimowymprzekła-
___
___
___
___
___
__
22Zob.np.J.Białostocki,Oknoioko.Realizmisymbolikarefleksówświatławsztuce
Dureraijegopoprzedników.W:Symboleiobrazywświeciesztuki.T.1.Warszawa1982,
s.68-85.
23Zob.:WojciechNowopolski,autorflFabricatiohominis”,pierwszegopodręcznika
anatomiiwPolsce.Przeł.ioprac.S.Szpilczyński.Wrocław1977,s.96-97.Zob.też
s.100-101,124-125.
24Zob.:H.Dziechcińska,Ciało,strój,gestwczasachrenesansuibaroku.Warszawa
1996,s.21-36.
25A.GlaberzKobylina,GadkioskładnościczłonkówczłowieczychzArystotelesa
iteżinszychmędrcówwybrane.Wyd.J.Rostafiński.Kraków1893,s.143-145.
26JanzeTrzciany,Onaturzeigodnościczłowieka.Przeł.Z.Brzostowska.Wanto-
logii:FilozofiaimyślspołecznaXVIwieku.Oprac.L.Szczucki.Warszawa1978,s.426.
PrzyokazjiodnotujmysłowaLeonardadaVinci(Oniebie,gwiazdachiczterechżywio-
łach.Przeł.ioprac.L.Staff.Wrocław1998,s.123),którypisał:flTenzmysłjestnaj-
~24~
