Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dostrzecrównieżito,żeSłowackidoświadczyłwPornicepifanii
przeszłościprzedhistorycznej,którejmaterialnymbodźcembył
widokkamiennychkręgówmegalitycznychsłużącychpradaw-
nymmieszkańcomtychobszarówdojakichśobrzędów,rytuałów
grzebalnychlubobserwacjigwiezdnych.Poetapotraktowałje
jakoprzejście-symboliczneirealne-doświataprzeszłości
zbytodległej,abymożnabyłoująćjąwracjonalneopisyczy
wogólewpojęciajęzyka,wzrozumiałesłowa.
Bardzopodobniepodziałałypóźniejwidokirzymskichamfi-
teatrówiakweduktówwProwansjinaRilkego-czegodowody
mamywMaltem,wopisieAllyscamps-auSłowackiegoiGrób
Agamemnonamapodobnąproweniencję,aleteepifaniedotyczą
jednakczasówbliższychimożliwychdopowiązaniaześwia-
dectwamiliterackimi.NatomiastkrągwPornicjestzbytodległy
wczasiemimoswojejmaterialnejobecnościwprzestrzeni,przeto
wywołujeodczucienieokreślonej,otchłanniedalekiejprzeszło-
ści,którajednakjestwciążobecnainsitu.Kuszącejestdziś
opisywanietejdwoistościpseudometaforamiczerpanymiznauk
fizycznych(nmistycznaczasoprzestrzeńSłowackiego”tobyłby
niezłytytuł),alebezpieczniejjestująćkwestięnajsławniejszym
fragmentemlibrettaParsifala.KiedyGurnemanzprowadziPar-
sifaladozamkurycerzyGraala,mówi:nDusiehst,meinSohn,
zumRaumwirdhierdieZeit”(nSpójrz,synu,przestrzeniączas
siętustaje”,aktI,takty965nn.).
Zcytatuwliściewynika,żeSłowackiwPornicnietyle
oddawałsięegzaltowanymrojeniom,ilenrozprzęgałzmysły”na
sposóbrimbaudowski-leczwiedząc,jakjestpostrzeganyprzez
wieleichrodzajów,odDuchaświatowego,podobnegodoGeistuHegla,
przezduchyrodemzmistykireligijnejignozyażpote,którestrasząwpo-
wieściachgotyckichHoracegoWalpole’aiAnnyRadcliffe,awdodatku
częstowypowiadasięnaichtemattakpokrętnie,żetrudnookreślić,który
rodzajmaaktualnienamyśli.Niejestwykluczone,żeneurotycznySłowacki,
zumysłemnaładowanymideamiTowiańskiego,pobudzonywidokamioceanu
imegalitycznychruin,ajeszczebyćmożeaplikującysobietamopiumczy
laudanum-rzeczywiściezobaczyłwPornicjakieśduchy(toznaczy:doznał
sugestywnychhalucynacji).Aletenrodzajdoświadczeńnieleżywzakresie
prezentowanychtudociekań.
23
