Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
Zasadyfunkcjonowania
1.Wprowadzenie.Systemfinansowywewspółczesnejgospodarcerynkowej
Czwartymogniwemwyodrębnionymwramachrynkowegosystemufinansowegosą
zasadyfunkcjonowania,tzn.regułyokreślającesposóbdziałaniainstrumentów,
rynkówiinstytucji.Tymsamymsąonejednymzistotnychczynnikówdeterminują-
cychlogikęfunkcjonowaniategopodukładusystemufinansowego.
Podkreślaliśmyjuż,żeogniwarynkowegosystemufinansowegocharakteryzują
sięwłaściwościąokreślonąjako,,kruchość’’.Powodujeona,żesystemytemają
tendencjędoniestabilności.Zasadyfunkcjonowaniaistniejągłówniepoto,aby
uporządkowaćstosunkirynkowetak,abyimmanentnakruchośćinstrumentów,ryn-
kóworazinstytucjifinansowychnieprzekształcałasięwichfaktycznezałamania27.
Mówiącinaczej:zasadyfunkcjonowania,awięcregułygryrynkowegosystemu
finansowego,sąśrodkiemograniczanianegatywnychskutkówasymetriiinfor-
macyjnej.
Zasadyfunkcjonowaniakażdegosystemuspołecznego,nietylkojegopodukładu
finansowego,mogąbyćdwojakiegorodzaju,tj.miećcharakterograniczeńalbosfor-
malizowanych,alboniesformalizowanych(North1990,rozdziały5i6).Formalne
zasadyfunkcjonowaniaprzybierająpostaćprawa(dokładniejmówiąc,przepisów
prawnych),cooznacza,żepaństwostoinastrażyichprzestrzegania.Nieformalne
zasadyfunkcjonowaniatoregułyniemającerangiprawa;wswojejczystejpostacinie
sąwięczabezpieczoneprzymusemzestronypaństwa.Mogąonebyćspisane,jak
iniespisane;składająsięnanienormyreligijne,moralneizwyczajowe.
Formalnezasadyfunkcjonowaniazasadniczosądanezzewnątrzpodmiotom
indywidualnym(np.poszczególnyminstytucjomfinansowym),możnazatempowie-
dzieć,żemajądlanichcharakteregzogeniczny28.Bardziejzłożonasytuacjawy-
stępujewprzypadkunieformalnychregułzachowania.Różnegotypukodeksypo-
stępowaniatworzoneprzezorganizacjeśrodowiskowe(np.maklerówgiełdo-
wych)albostatutyokreślającezasadyfunkcjonowaniainstytucjifinansowych,wzna-
cznymstopniumająwewnętrzny,endogenicznycharakterdlapodmiotów,których
dotyczą29.Zdrugiejstrony,niektóreznieskodyfikowanychzasad,szczególniete
mająceźródłowreligiialbowgłębokougruntowanychzwyczajach,mogąmieć
dlapodmiotówcharakteregzogeniczny,atakżewpływaćnakształtregulacjifor-
malnych.
Interesującejilustracji,wyostrzającejzagadnieniazwiązkówmiędzyzasadami
wywodzącymisięzreligii(wprzyjętejterminologii–zasadaminieformalnymi)inor-
27Oczywiścienależypamiętać,żeniekiedyzasadyfunkcjonowaniadestabilizująmechanizmrynkowy.
Wadliweregulacjeniewątpliwiesprzyjająwystępowaniukryzysówfinansowych;por.Finance...(2001),
rozdział2.Abstrahujemyjednakodtegorodzajupatologii.
28Piszemy,,zasadniczo’’,ponieważ–jakwiadomo–podmiotytemogączęsto,np.wdrodzedziałal-
nościocharakterzelobbystycznym,wpływaćnakształtustaworazinnegorodzajuregulacji.
29Równieżwtymprzypadkunienależyzakładaćwystępowaniatylkokrańcowychsytuacji;wtym
przypadkujesttozakładanie,żepodmiotymającałkowitywpływnakształttychreguł.Wrzeczywis-
tościbowiemróżnegorodzajuregulaminy,kodeksyitp.wdużymstopniutworzysięwoparciuopewne
formalnewymagania(np.statutspółkiakcyjnejmusiuwzględniaćprzewidywanewkodeksiehandlowym
rozwiązania).
