Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Strukturasystemufinansowego
47
publicznego.Wpierwszymprzypadkumówimyoinstytucjachbudżetowychustala-
jącychceleliczbowe,wdrugim–oinstytucjachbudżetowychbędącychzasadami
proceduralnymi.
PrzykładempierwszychsądobrzeznanezapisytraktatuzMaastrichtoraz,,Paktu
stabilnościiwzrostu’’,mówiąceotym,żedeficytpublicznyniemożeprzekraczać
3%dochodunarodowegoorazżedługpublicznyniepowinienprzekraczać60%
dochodunarodowego.Omawianeinstytucjebudżetowemająnaceluwymuszenie,
byzasadyproceduralnedoprowadzałydopowstawaniabudżetówookreślonych
parametrachekonomicznych.
Zasadyproceduralneleżąceupodłożatworzeniaiwdrażaniabudżetówpublicz-
nychmogąbyćdwojakiegorodzaju.Chociażznaturymająonecharakterhierar-
chiczny(cowynikazdominacjipowiązańpionowychwstrukturzeorganizacyjnej
państwa),dzielisięjeumownienahierarchiczneikolegialne.
Zhierarchicznymizasadamiproceduralnymimamydoczynieniawówczas,gdy
podmiotywyższegoszczeblamogązmienićpropozycjebudżetoweprzedstawianeprzez
podmiotyniższegoszczebla.Naprzykład,jeśliwtrakcieprzygotowywaniarządowej
propozycjiustawybudżetowejprzedstawicieleposzczególnychministerstwzgłaszają
nierealistyczne–zpunktuwidzeniamożliwościgospodarkiipaństwa–żądania,to
Premier(WicepremierlubMinisterFinansów)dokonujestosownegoograniczeniatych
propozycji.Przykłademhierarchicznychzasadproceduralnychsąteżwystępującewnie-
którychsystemachpolityczno-prawnychograniczeniawładzustawodawczych,dotyczące
możliwościzmianypodstawowychparametrów(np.rozmiarówdeficytubudżetowego)
zawartychwprojekcieustawybudżetowejopracowanejiprzedłożonejprzezrząd.
Zasadyproceduralneocharakterzekolegialnymtozasadypowstawaniabudżetów
wtrybiedemokratycznym(opracowywaneprzezciałoocharakterzekolegialnym).
Przykłademtegotypuprocedurjestzazwyczajdziałalnośćzmierzającadouchwalenia
budżetudanegoszczebla(centralnego–parlament,lokalnego–samorządterytorialny).
Wpraktycefunkcjonowaniapublicznegosystemufinansowegomamyzazwyczaj
doczynieniazewspółistnieniemprocedurobydwurodzajów.Kluczowąsprawąjest
ustalenieodpowiednichproporcjipomiędzynimi.Zasadyhierarchiczneprowadzą
zazwyczajdoprzyjmowaniabardziejzrównoważonychbudżetówiwraziepotrzeby
pozwalająnaszybszezmianywobszarzepolitykifiskalnej.Ichwadąjest,żesprzyjają
powstawaniubudżetówbardziejodpowiadającychjednejokreślonejsilepolitycznej
lubgrupienacisku.Zasadykolegialnecechująsięodwrotnymiwłaściwościami(Ale-
sina,Perotti1999,s.17).Wpraktycestosunkowoczęstowystępująproblemyze
skonstruowaniemzrównoważonychbudżetów.Stąd,oddłuższegojużczasu,przy
budowaniubudżetówpublicznychwykorzystujesięzapisywyznaczająceceleliczbowe
wpostacipewnychwartościmakroekonomicznych.
Instrumentyfiskalne
Instrumentyfiskalnesątoprawno-ekonomicznemechanizmy(konstrukcje)umoż-
liwiającegromadzenieirozdysponowywaniefunduszypublicznych.Instrumentyte
sąswoistymprzedłużenieminstytucjibudżetowych.Dlategoteżmożnapodzielićje
