Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13.1.Zadaniapubliczneiśrodkiichrealizacji
23
Redystrybucjaspołecznajestdokonywanaprzedewszystkimzapomocątakich
instrumentów,jakrenty,emerytury,stypendia,zasiłki,dopłatydowybranychtowarów
iusług,natomiastredystrybucjagospodarcza–przezdotacje,subsydiakapitałowo-
-inwestycyjne,operacjenapodatkach(np.ulgiizwolnieniapodatkowe)orazinne
instrumentypomocypublicznejdlaprzedsiębiorstw.
Podatkiiinnedaninypublicznesąnarzędziemredystrybucjizarównospołecznej,
jakigospodarczej.Redystrybucyjnycharaktermaprzedewszystkimróżnicowanie
obciążeńpodatkowychzarównoosóbfizycznych,jakiprawnych(np.progresywne
opodatkowaniedochodów).Jakwidaćnaprzykładziepodatków,każdaklasyfikacja
macharakterumowny,takżegdyzadaniapubliczneodnosimydofunkcjipaństwa.
Wpraktycebowiemwszystkiefunkcjesąpełnionerównocześnie(aniewedługusta-
lonejkolejności),przywykorzystaniutychsamychinstrumentów,wzajemniesięuzu-
pełniająorazwpewnymstopniuwykluczają(zaangażowanieśrodkówpieniężnych
wwykonaniezadańspołecznychograniczaichzasobyprzeznaczonenawykonywanie
zadańgospodarczychistrictepublicznych).
Powstajezatempytanie:jakiesągraniceaktywnościpaństwawsferzegospodar-
czej(zakreszadańgospodarczych)iczyryneknajlepiejrozwiązujeteproblemy?
Zakresproblemów,jakiewiążąsięzpostawionympytaniem,jestbardzoszeroki
istanowiprzedmiotbadańwielunauk,głównieekonomii.Teoriaekonomiinie
dostarczajednakjednoznacznychodpowiedzi,bodominująceorientacjeteoretyczne
(ekonomiaklasyczna,keynesism,neokeynesizm,monetaryzm,nowaekonomiakla-
syczna)podlegająewolucjiuwarunkowanejwielomaczynnikami.Naprzykładmone-
taryści,zM.Friedmanem(laureatNagrodyNoblaw1976r.),stojąnastanowisku,
żepaństwoniepowinnowtrącaćsiędogospodarki,awtedywszystkouregulujesię
samo17.Aktywnośćgospodarczapaństwa,wedługtejdoktryny,powinnasięograniczać
dosferypolitykimonetarnej(bezaktywnejpolitykifiskalnej).Natomiastinnynob-
lista,J.E.Stiglitz(nagrodaw2001r.),jestzwolennikiemaktywnejpolitykifiskalnej.
Jegozdaniem,,fanatycyliberalizmuwierząwteorię«niewidzialnejręki»,według
którejryneksamsięreguluje.Alejakwidać,tasamoregulacjajestmitem.świat
gospodarkijestzamałoprzejrzystyizbytzłożony.Poto,bykapitalizmbyłskuteczny
i«czysty»,państwomusinarzucićpewneregułyipilnowaćichprzestrzegania,,18.
Współczesnegospodarkirynkowemającharaktermieszany(stądteoriamixed
economy).Współistniejąwnichobieformyregulacjigospodarki:rynek,zajmujący
pozycjędominującą,orazszerokorozumianepaństwo,pełniącenaogółfunkcje
korygujące(Bugaj2002,s.19).Zakresobecnościpaństwanależałoby,oczywiście,
rozpatrywaćwdwóchpłaszczyznach:
17Monetaryzmjestgłównąteoriąliberalizmuekonomicznego,anowymonetaryzm(oboknowej
ekonomiiklasycznej,odnowionejszkołyaustriackiejiekonomiipodażowej)mazpewnościąnajwiększy
udziałwneoliberalnymdorobkuteoriiekonomii,naktóryskładasięwieleszkół,teoriiiprojektów
badawczych.M.Friedmanprzyczynfalibankructwinieprawidłowościwfunkcjonowaniudużychamerykań-
skichfirmnapoczątkuXXIw.upatrywałwaktywnościgospodarczejpaństwa.Por.wywiadzM.Fried-
manemw,,Wirtschaftswoche,,z25lipca2002r.(za,,Forum,,z12–18sierpnia2002r.).
18WywiadzJ.E.Stiglitzemw,,LeNouvelObservateur,,z18lipca2002r.(za,,Forum,,z5–11
sierpnia2002r.).
