Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
skiegooświecenia.H.Kołłątajswojedziełoosystemiekształceniaokreślamia-
nem„oświecenia”,choćczytelnikznajdziewnimrównieżzamienniestosowany
termin„edukacja”.
WXIXw.wprzeciwieństwiedowiększościkrajóweuropejskich,któreode-
szłyodtradycjinazewnictwaoświeceniowego,rezygnujączterminów„oświata”
i„oświecenie”,oznaczającychprocesedukacji,narzeczpojęcia„nauczanie
iwychowanie”,„kształcenie”,wPolscetermintensięzachował.Potwierdzeniem,
żetermin„oświata”czy„systemoświaty”nadaljestużywanyzamienniezpoję-
ciem„edukacja”czy„systemedukacji”,świadczątytułyraportówostanieoświaty,
opracowanychpodkoniecXXw.wPolscenp.:RaportostanieoświatywPRL,
opracowanyprzezKomitetEkspertóww1973r.2;Raportostanieikierunkach
rozwojuedukacjinarodowejwPRLz1989r.3,sporządzonyrównieżprzezKomi-
tetEkspertów.Obaraportysłużyłytymsamymcelom,mimożenazwanezostały
inaczej.Termin„oświata”utrzymałsięteżwprawieoświatowym.Niemniejjed-
nakniezależnieodzamiennegostosowaniatychpojęćwpraktyce,zichanalizy
wynika,żeniesątoterminytożsame.Różnicedotycząnietylkodefiniowania,ale
takżeodmiennegorozumieniategosamegopojęciawposzczególnychźródłach
czyuróżnychautorów.
Wliteraturzeprzedmiotuodnaleźćmożnawieledefinicjipojęciaoświaty.
WencyklopediiPWNczytamy,żejestto„staniprocesupowszechnienia
wykształceniaikulturywspołeczeństwie,osiąganyprzezdziałalnośćzarówno
szkolnictwa,jakiwieluróżnychinstytucjipozaszkolnych”4.W.Okońnatomiast
poprzeztopojęcierozumie„działalnośćpolegającąnaupowszechnieniuwykształ-
ceniaogólnegoizawodowegoorazrealizowaniuokreślonychcelówwychowaw-
czychdlazapewnieniajednostkomwszechstronnegorozwojuipomyślnejegzy-
stencji,aspołeczeństwuwięzikulturalnychłączącychjegoprzeszłośćhistoryczną
zteraźniejszością[…].Wpojęciuoświatymieścisięcałośćtejdziałalnościreali-
zowanejpoprzezsystemwychowaniawrodzinie,systemkształceniarównoległego
isystemkształceniaustawicznego”5.
JeszczeinaczejpojęcieoświatydefiniujeJ.Szczepański,którywyróżniłjej
trzyczęściskładowe.Popierwszeoświatajestwielkimkomplekseminstytucji,
zbiorowościspołecznych,urządzeń,organizacji,wyposażeniamaterialnego,
atakżeideiisystemówwartościsłużącychprzekazywaniu„oświecenia”,czyli
2RaportostanieoświatywPRL7KomitetEkspertówdlaOpracowaniaRaportuoStanie
OświatywPRL,red.J.Szczepański,PWN,Warszawa1973.
3RaportostanieikierunkachrozwojuedukacjinarodowejwPRL7KomitetEkspertówdo
SprawEdukacjiNarodowej7red.C.Kupisiewicz7PWN7Warszawa1989.
4EncyklopediapopularnaPWN7WydawnictwoNaukowePWN7Warszawa19937s.606.
5W.Okoń,Nowysłownikpedagogiczny,WydawnictwoAkademickie„Żak”,Warszawa2007,
s.294.
