Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niewielkimiwyjątkami–klasauprzywilejowana(właścicieleziemscy,rentierzy
iprzedsiębiorcy)–większośćówczesnegospołeczeństwawalczyłaoprzetrwa-
nie.Pracaumanufakturzystyorazfabrykantaniegwarantowałanależytychdo-
chodówidlategoobowiązekpracyponosiłynietylkokobiety,alenawetkilku-
letniedzieci(dzieciwrodziniepostrzeganojakododatkoweręcedopracy
iźródłododatkowegodochodu),botylkowtensposóbmożnabyłowminimal-
nysposóbzaspokoićelementarnepotrzeby.Wnowychrealiachrobotniknajem-
nyorazjegorodzinaniemogliliczyćnadodatkowąpomocwładzlokalnych,
gdyżstopniowoznoszonoinstytucjonalneuregulowaniawkwestiizabezpieczeń
społecznych.Osiemnastowieczniekonomiścibyliprzeciwniwszelkiejdziałalno-
ścicharytatywnejigłosilipoglądy,żeubodzyniemogąbyćbierni,alemuszą
wykazaćsięaktywnościąipodążaćzapracą(przemieszaćsięwposzukiwaniu
pracy)
10.
10Jużwśredniowieczufunkcjonowałybardzospecyficzneformypomocyubogim,którzy
uzyskiwalikorzyścimaterialnedziękiżebractwuiwłóczęgostwu.Powyższeformyspotkałysięze
zrozumieniemorazakceptacjąspołecznąidlategofunkcjonowałyprawiedokońcafeudalizmu(aż
dopołowyXVwieku).Wśredniowiecznejrzeczywistościżyciaspołeczno-ekonomicznegobar-
dziejświatliprzedstawicielestanutrzeciegowykazaliinicjatywęwkwestiizabezpieczeniasię
przednieprzewidywalnymizdarzeniamilosowymi.WAnglii,anastępniewkrajachgermańskich,
powoływanodożyciatzw.gildie(zrzeszenia)religijne,kupieckieirzemieślnicze,którerealizowa-
łycelesocjalnewstosunkudoswychczłonków.Powyższezrzeszeniaudzielaływsparciamate-
rialnegowprzypadkuśmierciubezpieczonego,kradzieżylubwypadkuwpodróżymorskiej.Dzię-
kigromadzonymskładkomfinansowanokosztypogrzebu,atakżeudzielanowsparcia
materialnegodlawdówisierot.Wdobierenesansuzmieniłosięnastawieniedobiednych,copo
częścibyłozwiązaneznowąinterpretacjąbogactwa.Wzwiązkuztymzmienionoswójstosunek
dożebractwaiwłóczęgostwa–powszechniewprowadzanoobowiązekpracyizdobywaniaśrod-
kówdożyciaprzezpracę.NafalizmianwAngliiw1601rokuwydanotzw.prawoubogich(Akt
Elżbietański),którynałożyłnagminyobowiązekopiekinadubogimiorazwprowadzałcelowy
podateknawykonanietegozadania.Napodstawietegoprawaprzeprowadzonopodziałosób
ubogichnatrzygrupy:dzieci,niezdolnychdopracyizdolnychdopracy,alejejnieposiadających.
NamocytegoprawapowołanodożyciaDomyPomocyPrzymusowej.Miałyonenaceludać
ubogimmożliwośćwyjściazestanubiedy,poprzezmożliwośćzarobkowania.Rozwiązaniaan-
gielskiespotkałysięzuznaniemnakontynencie–podobneinstytucjetworzonoweFrancji,Nider-
landachiwNiemczech.Następnyprzełomwpodejściudokwestiiwsparciaubogichpojawiłsię
wXVIIIwieku.Rewolucjaprzemysłowaprzyczyniłasiędozanikuprodukcjirzemieślniczej
izerwaniatradycyjnychwięzirzemieślniczych,conieuchronnieprowadziłodoupadkuinstytucji
gildiiitejformysamopomocy.Jednocześnierodzinaprzestałapełnićnależyciefunkcjęopiekuń-
cząwstosunkudoswoichczłonków.Dodatkowymelementempogarszającymwarunkibytowe
ówczesnychpracownikównajemnychbyłozniesieniew1813rokuAktuElżbietańskiego,cowią-
załosięautomatyczniezlikwidacjąpłacyminimalnej.Wnowychrealiachgospodarczychipraw-
nychpodstawąutrzymaniastałasiępracauobcegopracodawcy.Wtejsytuacjiosobystarsze
iniezdolnedopracyniemogłyjużliczyćnapomoczestronyrodzinyanizestronypaństwowych
instytucjicharytatywnych.Powolizanikałateżsamopomocsąsiedzka,cododatkowopogarszało
sytuacjęmaterialnąubogiejludności.Zob:K.Głąbicka,PolitykaspołecznawUniiEuropejskiej.
Aspektyaksjologiczneiempiryczne,WydawnictwoWyższejSzkołyPedagogicznejTWP,War-
szawa2001,s.51-75;K.Frysztacki,J.Radwan-Prąglowski,Społecznedziejepomocyczłowieko-
wi:odfilantropiigreckiejdopracysocjalnej,Śląsk,Warszawa1996,s.75-135.
17
