Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Społeczeństwemrządząodwieczneprawanaturalne,którychniemożna
zmieniaćizastępować.
2.Człowiekzgodniezpodstawowymiprawaminaturyjestobdarzonywolno-
ścią,zktórejwynikawolnośćiswobodagospodarowania,zgodnegozwła-
snym,indywidualnyminteresem.
3.Władzapaństwapowinnazapewnićswobodęiwolnośćjednostki,czuwać
nadprzestrzeganiemporządkukonstytucyjnego,chronićwłasnośćprywatną
inieingerowaćwsferęaktywnościekonomicznejjednostki
13.
Powyższezasadyaprobowaliwszyscyprzedstawicieleekonomiiliberalnej
(zgadzalisięznimitakżepolscyprzedstawicielemyśliliberalnej),przede
wszystkimangielscy.Opowiadalisięonizausankcjonowaniemiochronąwol-
nościosobistej(równościwobecprawa),własnościprywatnejorazswobody
prowadzeniadziałalnościgospodarczejprzezproducentóworazkonsumentów,
atozkoleieliminowałoingerencjępaństwanietylkowsferęprodukcjiiwy-
miany,aletakżewsferęrelacjimiędzypracodawcamiipracownikamioraz
wsferęzabezpieczeńspołecznych
14.Wedługliberałówpaństwozachowujesię
biernie(tworzyjedynienormyprawnechroniącewłasnośćprywatnąorazwolną
konkurencję),akażdyczłowiekponosiodpowiedzialnośćnietylkozaswoją
indywidualnąprzyszłość,aleizaprzyszłośćswoichnajbliższych.Głosilirów-
nieżpogląd,żejedynądrogąprowadzącądowzrostuwłasnegobogactwabyła
zjednejstronywytężonapracaioszczędność,azdrugiejprzedsiębiorczość.
13W.Kiwak,SpóropaństwoodPlatonadoR.Nozicka,(w:)Doktrynawspółczesnejmyśli
ekonomicznejteoriewobecekonomicznejrolipaństwa,red.U.Zagóra-Jonszta,Wydawnictwo
AkademiiEkonomicznej,Katowice1999,s.134.
14DopierowdrugiejpołowieXIXwiekusferyprzemysłoweirządoweuświadomiłysobie
wpełnikorzyścipłynącezrozwojuzabezpieczeńspołecznych,azwłaszczazabezpieczeńnasta-
rość.Wpierwszymokresiepowstawałylokalnekasywzajemnejpomocyorganizowaneprzez
robotników,aźniejruchtenwsparliprzedsiębiorcyprywatni,dofinansowującubezpieczeniana
okresstarości.Wrazzakceptacjąświadczeńspołecznychzestronyprzedsiębiorcówzmieniłosię
nastawieniepaństwa,któreprzystąpiłodotworzeniaodpowiednichuregulowańprawnych.Na
gruncieangielskimrolętakąpełniłytzw.FriendlySocietieskasywzajemnejpomocy(w1793
rokuzostałyoneuznaneprzezpaństwo,coprzyczyniłosiędoichdynamicznegorozwojuwXIX
wieku).Nagrunciefrancuskimkasywzajemnejpomocyzaczęłynatomiastpowstawaćokołoroku
1834.Jednaksystemyprywatnetylkowsposóbułomnyspełniałyfunkcjezabezpieczeniamate-
rialnegonastarość,gdyżobejmowałyswymzasięgiemjedyniewybranegrupyzawodowe.Nie-
domaganiafunkcjonującegosystemuprywatnychzabezpieczeńorazwzrostoczekiwańspołecz-
nychwtejkwestiizmusiłypaństwododziałania,stworzeniapublicznegosystemuzabezpieczeń
emerytalnych.NaprzełomieXIXiXXwiekupowstałypierwszeuregulowaniaprawnewtym
zakresie.JakopierwsipaństwowysystemzabezpieczenianastarośćwprowadziliNiemcy,już
w1889roku.źniejtegotypuzabezpieczeniepojawiłosięwAnglii(w1908roku)orazweFran-
cji(1910roku).Systemyemerytalnewprowadzonewtychpaństwachopierałysięnazasadzie
solidaryzmumiędzypokoleniowego.Zob.:Z.Czepulis-Rutkowska,Systemyemerytalneapoziom
zabezpieczeniamaterialnegoemerytów,IPiPS,Warszawa2000,s.15;Z.Leśkiewicz,Racjonal-
nośćwekonomii,WydawnictwoUniwersytetuSzczecińskiego,Szczecin1994,s.33-34.
19