Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzeniedolektury
13
wspólnejtradycjiliterackiej,podkreślał,żezdolnytranslatormaszansęprzero-
snąćautorapierwotnegodzieła:
Tosztuka,tochwalebnetłumaczenie,kiedyjamyślautoragładkoiżywowyrażę,
choćinnymidalekosłowy.Gdziemitrzeba,tamrozszerzę,agdziewidzę,żesięau-
torniepotrzebnierozszerza,tamkrócejtężsamąrzeczwyrażę,tozawszemającna
oku,żebymnietylkozrównał,aleiprzesadziłżywościąmojegowyrażeniawyraże-
nietegoautora,któregotłumaczę.TakczyniłCycero,takWirgiliusz,takHoracjusz,
Terencyjusziinni,którzyniemałozgreckiegonałacińskijęzykprzenieśli.Takipóź-
niejszychwiekówludzieuczeniwtłumaczeniupostępowali,międzyktórymi,jakem
słyszał,pierwszemiejscedająWolterowi.Tenalbowiem,tłumacząctragedyjeiinne
angielskichpoetówwiersze,ichniskiemyślipodniósł,nadętezniżył,niepotrzebne
poodcinałitegodokazał,żetych,którychtłumaczył,wysokościąmyśliigładkością
wymowyswojejcaleprzewyższył14.
WojciechBogusławskipamiętałokierowaniusięwłasnymosądemtwórczo-
ściuznanegoautora,atakżeokoniecznościpoprawieniawtłumaczeniutego,co
niebyło-wedługniego-wystarczającodobrewpierwowzorze.WTaczceoccia-
rzawielokrotnieskracaprzydługiewypowiedziposzczególnychbohaterów,sta-
rającsięmożliwienajlepiejprzystosowaćsztukęLouisa-SébastienaMercierado
wymogówsceny.Ojciecteatrupolskiegouzasadniatezmianypowszechnymprze-
konaniem,żefrancuskipisarzniezawszepotrafiłująćszlachetneideewzgrabną,
dramatycznąformę:„WspółcześniautorowiezarzucająMerciemutwardośćstylu,
mordującądługośćdialoguiczęstokroćdziwacznemyśli”15.
JadwigaZiętarskazwracauwagęnato,żetranslatorskiezabiegiBogusław-
skiego-mającenaceluzdynamizowaniefabułyczywykreowaniebardziejre-
alistycznychcharakterów,uwiarygadniającychwyborypostaci-sąszczególnie
widocznewprzetłumaczonejzMolieraSzkolekobiet16.Wartododać,żepolski
adaptatorwUwagachnadkomedią„Szkołakobiet”deklarujeszacunekdladorobku
14F.Bohomolec,[Necverbumverbo…],[w:]E.Balcerzan,dz.cyt.,s.53;pierw.:
Rozmowaojęzykupolskim,Warszawa1758;wgLudzieOświeceniaojęzykuistylu,oprac.
Z.Florczak,L.Pszczołowska,t.1,Warszawa1958.
15W.Bogusławski,Mercier,[w:]„Taczkaocciarza”WojciechaBogusławskiego,wstęp
ioprac.A.Kozyra.Wszystkiecytowanefragmentysztuki,atakżeelementówramowych
publikacji(MercierorazUwaginad„Taczkąocciarza”)pochodzązniniejszegoopracowa-
niaipodawanesąbezlokalizacji.
16J.Ziętarska,Sztukaprzekładuwpoglądachliterackichpolskiegooświecenia,Wrocław-
Warszawa-Kraków1969,s.85-86.
OośmiupolskichprzekładachL’ÉcoledesfemmesMolierairóżnicachmiędzypo-
szczególnymiwersjami,atakżeoinnowacjach,którezawierałotłumaczenieWojciecha
BogusławskiegopisałaDobrochnaRatajczakowawszkicuPolskie„Szkołyżon”w„Pa-
miętnikuLiterackim”1980,z.1,s.81-122.
