Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
TaczkaocciarzaWojciechaBogusławskiego
WyciągnięcieTaczkiocciarzazlamusaiprzywróceniejejszerszemugronu
odbiorcówmożebyćnietylkooddaniemsprawiedliwościWojciechowiBogu-
sławskiemuczyprzypomnieniemsytuacjistanutrzeciegopodkoniecXVIIIwie-
ku.RównieżMercierowskipostulatukazaniawdramacieobyczajówdanego
naroduiodtworzeniacharakteruepoki4,atakżeprzekazaniategoobrazuprzy-
szłympokoleniomrealizujesięwprzywołanejsztuce.Subtelnezabiegipolskiego
tłumacza,dziękiktórymdostosowałonLaBroueteduvinaigrierdorodzimych
realiówiówczesnejsytuacjispołeczno-politycznej,dająnammożliwośćpozna-
niapoglądówinastrojówpanującychwRzeczypospolitejczasuSejmuWielkiego.
Wodmalowywaniuosiemnastowiecznegokolorytuistotnąfunkcjępełniteżspe-
cyficznyjęzykpisarza.Niestetypodczaspracyedytorskiejdysponowanojedynie
drukiem,anieautografem(zatemprzekazniestanowiłbezpośredniegoodbicia
mowyBogusławskiego),jednakprzygotowywaneprzezsamegoautorawydanie
zpoczątkówXIXwiekuodzwierciedlastanówczesnejpolszczyzny.Starającsię
zachowaćtenobrazmożliwiewiernie,przyopracowywaniutekstuwprowadzono
tylkouzasadnionezmiany-jeślizamodernizacjąprzemawiałrozwójgrafii,orto-
grafiiifonetyki.Równieżobjaśnieniamerytoryczneijęzykowe,którymidramat
zostałopatrzony,pozwolączytelnikowinabliższezapoznaniesięztłemhisto-
rycznym,stanowiącjednocześniepomocwświadomejlekturze.
Świadomośćtranslatorskawoświeceniu.Wybranezagadnienia
Rozważaniadotyczącetłumaczeńpowstałychwczasachstanisławowskich
niemogąbyćoderwaneodosiemnastowiecznychteoriitranslatorskich.Je-
żeliprzeniesiemywspółczesnepowszechnerozumieniepojęciaprzekładuna
rzeczywistośćepokioświecenia,istniejerealneryzykonieuznaniaWojciecha
BogusławskiegozaautoraTaczkiocciarza5.Teoretycznarefleksjanatemattłu-
włączona.Doskonałymprzykłademinnegodramatupropagującegoideęemancypacji
stanutrzeciegojestSzlachcicmieszczaninJózefaWybickiego,wktórymSędzicpostana-
wiadobrowolniedokonać„konwersji”zeszlachcicawmieszczanina,odwracająctym
samymsytuacjęzMolierowskiejkomediipt.Mieszczaninszlachcicem.Takotwarteijed-
noznacznewyrażeniepromieszczańskichpoglądówprzezpolskiegoautorazpewnością
budziłoówcześniekontrowersje,jednakzasadnicząróżnicęmiędzydziełemWybickiego
iBogusławskiegostanowifaktwystawieniaprzezdramatopisarzyowychsztukwokre-
ślonymmomenciehistorycznym.DramatWybickiego-wprzeciwieństwiedoTacz-
kiocciarza-zostałzaprezentowanyjużpowydarzeniachmajowych(porazpierwszy
wWarszawie25listopada1791r.).
4L.S.Mercier,Oteatrze,czylinowapróbasztukidramatycznej(wybór),[w:]E.Rzad-
kowska,Teoriedramatyczneoświeceniafancuskiego,Wrocław1958,s.191.
5Wtakąpułapkęwpadłnp.jedenzrecenzentówłódzkiegoprzedstawieniapt.Tacz-
kaoctciarzaz1991r.(wreżyseriiMarkaOkopińskiego):„JakoautorTaczkioctciarza
