Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI.Teoretycznepodstawypracy
ludzkiegożycia,corazwyraźniejdostrzeganymwkontekściedynamicznie
rozwijającejsięandragogikiigerontologii,toniestanowionajednegozna-
czelnychobszarówzainteresowaniapedagogiki.Jesttakbyćmożedlatego,
jakzauważaGrzegorzGodawa,żerodzisiępewienparadokspolegający
nałączeniupedagogiki–naukizwiązanejzżyciemirozwojem–ześmier-
cią,którastanowizaprzeczenieirozwoju,iżycia2.Pedagogikajestnauką
antropocentryczną,awzwiązkuztymnależyzjejperspektywybadać
człowiekawrazzwszelkimijegosprawami–bezpomijaniatematówtrud-
nych.Gotowośćdaniaodpowiedzinakażdezadanepytanie,umiejętność
pomocyiwsparciawkażdejchwiliżyciairozwojuczłowieka,więciwtych
momentach,kiedydoświadczaon–mniejlubbardziejrealnie–śmierci,
musicharakteryzowaćpedagogikęjakonaukęiteoretyczną,ipraktyczną.
Człowiekjestjedynąistotążyjącąświadomąwłasnejśmiertelności.
Pytanieośmierćpojawiasięjużodnajmłodszychlatikształtujesięwraz
zrozwojempoznawczymczłowieka3,towarzyszącmu,wróżnymnatęże-
niu,przezcałejegożycie,ażpojegokres.Śmierćwspółtowarzyszyjed-
nostkomnacodzień–ludziewokółchorują,umierają,ginąwwypadkach,
nawojnie;sątonietylkoludzieobcy,inni,„jacyś”,aletakżeosobyznaj-
bliższegootoczenia.Nierzadkoteżczłowiekosobiścieocierasięośmierć,
przeżywającwypadekczyzapadającnaciężkąchorobę.Bazującjużtylko
natej,jeszczedośćogólnieskrojonej,refleksji,dojśćmożnadowniosku,że
niejestdobrze,iżpytaniomośmierć,poszukiwaniujejsensuorazwszel-
kimdoświadczeniomzniązwiązanym–częstotrudnymitraumatycznym
–nietowarzyszypedagog.Rozszerzajączakresznaczeniaśmierciiujmu-
jącjąwpewnymstopniumetaforycznie,śmierciąmożnanazywaćkażde
zakończenieetapuwłasnegorozwoju,aktualnejdrogiżyciowej,żegnanie
starejiwchodzeniewnowąrolęspołeczną,przeobrażeniesię.Abyjednak
mócrozumiećśmierćwtakisymbolicznysposób,wpierwwświadomości
człowiekamusizaistniećjejpodstawoweznaczenie,wktórympojawiąsię
jej„stałeatrybuty,jakpowszechność,nieuchronnośćinieodwracalność”4.
1.1.Śmierćjakofaktbiologiczny
Cyklżyciaiśmiercijestrytmemobejmującymcałyświatorganiczny.
Ktosięurodził,kto(lubco)żyje,wkońcumusiumrzeć.Śmierćwięc,
choćmożetowywołaćsprzeciw,jestelementemżycia.Jestetapemdo-
pełniającymprzeznaczenieżyjącegoorganizmu.Tenbiologicznywymiar
2Zob.G.Godawa,Funkcjonowanierodzinydzieckaobjętegodomowąopiekąhospicyj-
ną.Studiumtanatopedagogiczne,Akapit,Toruń2016,s.20.
3Tozagadnieniezostanierozwiniętewpodrozdziale2.3tegorozdziału.
4M.Ogryzko-Wiewiórkowska,Rodzinaiśmierć,WydawnictwoUMCS,Lublin1994,
s.105.
