Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polisemicznycharakterśmierci
19
śmiercijestjednocześniejejobiektywnąpostacią.Tensampunktkońco-
wyprzeznaczonyjestdlawszystkichżyjących.Otejobiektywnościmówią
teżnamwspomnianestałecechyśmierci:powszechność,nieuchronność
inieodwracalność.Tooneuświadamiają,żeśmierćjestzdarzeniem,
którezjednejstronystanowiprzedmiotbadańnaukścisłych,azdrugiej
sprawiają,żenieprzynależyonadonikogoosobiście,pozostajewięc
bezosobowa,anonimowaidaleka.
Wperspektywienaukbiologicznychśmierćinteresujebadaczy
przedewszystkimjakoprocesbiologiczny,wktórymistotnejestustale-
nieprzyczynśmierci,ewentualnychfazumierania,dlaktóregoposzuku-
jesięmożliwościpowstrzymanialubodwrócenia,orazcojestistotne,
kiedychodziośmierćludzkąokreśleniefaktycznegomomentukoń-
czącegożycie5.Człowiek,wprzeciwieństwiedoinnychżyjącychorgani-
zmów,jestobdarzonyjaźnią,samoświadomością,którawłaśniedecyduje
ojegoczłowieczeństwie.Umierając,wpewnymsensieumieraonpodwój-
nie:osobniczoiosobowo.Uwagęnatozwróciłm.in.RobertRoczeń,który
stwierdził:
[…]defnicjaśmiercimózgowejustalastan,któryjestorganicznymfundamentem
utratycechosobowychprzezosobęludzką.Niedajeonanatomiastodpowiedzi,co
toznaczy,żeorganizmumiera.Mówiącotejsytuacji,stwarzamyparadoks,wktórym
dysocjacjaśmierciosobniczejiosobowejjestpozorniedwukrotnąśmiercią:ciała
iumysłu6.
NatakiedychotomiczneujęcieśmiercizwróciłrównieżuwagęIrene-
uszZiemiński7,którywskazał,żewtradycjiflozofieuropejskiejwyróżnić
możnadwiegłównekoncepcjeczłowieka,biorąceswójpoczątekzidei
sformułowanychprzezPlatonaiArystotelesa,atymsamymidwiewizje
śmierci.Wmyślproweniencjiplatońskiejczłowiektokomponentduszy
iciała,aśmierćdefniowanajesttujakośmierćumysłu,botoniemateria,
leczświadomość,jakąjestonaobdarzona,stanowiotym,kimjestczło-
wiek,żewogólejestczłowiekiem.Drugawizjaczłowiekatopostrzeganie
gojakowysocewyspecjalizowanegoorganizmu,zdolnegomyślećidzia-
łać,azdolnościtewynikiemjedynieodpowiednioustrukturalizowanej
materii.Wmyślproweniencjiarystotelesowskiejśmierćpostrzegana-
dziejakoustaniefunkcjibiologicznych.
5Dodatkowątrudnośćstanowidefnicjażycia.Skoroonajestnieprecyzyjna,toizko-
niecznościdefnicjakońcażycianiemożebyćoczywista.
6R.Roczeń,Neurocentrycznekoncepcjeśmierciczłowieka.Esejmedyczno-filozoficz-
ny,InterdyscyplinarneCentrumEtykiUniwersytetuJagiellońskiego,[on-line:]http://www.incet.
uj.edu.pl/dzialy.php?l=pl&p=32&i=3&m=22&z=0&n=2&k=4#_ftn1(dostęp:7.06.2016).
7Zob.I.Ziemiński,Zagadnienieśmierciwfilozofiianalitycznej,TowarzystwoNaukowe
KUL,Lublin1999,s.19–20.