Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstęp
Podobnekwestiestająprzedhistorykamiliteratury.Zewzględunakluczowe
dlapodejmowanejprzeznasproblematykiznaczenieepokiromantyzmuwarto
skorzystaćzdoświadczeńbadaczyprzedewszystkimtegookresu.Interesującąkon-
cepcjęprzedstawiłatuMariaJanion,dlaktórejpunktemwyjściabyłotwierdzenie,
żedlapowszechnejświadomościwPolsceistotneznaczeniemająprzedewszystkim
wyobrażeniaukształtowanewromantycznejfaziekulturypolskiej.Wyobrażenia
te,biorącpoduwagęichfunkcje,autorkasklasyfikowaławsposóbnastępujący:
-wyobrażeniazbliżonedonmitu”
,czylizespołunsięgającegopozaracjonal-
nychwarstwświadomości,układającychsięwewzór,wktórymwyczuwa
sięjegoarchaiczność,aleiaktualnąsiłęoddziaływania,naturalniebardziej
grającąnaimpulsachwyobraźni,niżodwołującąsiędoprzesłanekracjo-
nalnegomyślenia”;
-wyobrażeniazbliżonedonstereotypu”;podtymokreśleniemautorkaro-
zumienwytwórświadomości,mającywsobieczęstoślad»mitu«,aleod-
powiedniozracjonalizowanego”;jakotakinusprawiedliwiaokreślonepo-
stępowaniespołeczne,posługującesięschematycznymiuzasadnieniami
(»czarne-białe«),zaczerpniętymizarsenałuwartościlubpseudowartości,
októrychsadzisię,żesądostateczniezrozumiałe,powszechniedostępne
ijednoznaczniezdefiniowane”;
-wyobrażeniazbliżonedonfantazmatu”
,rozumianegojakonrozmaitefan-
tazje,urojenia,iluzje,mistyfikacje,marzenia,odznaczającesięwyraźną
strukturą(ś)isłużąceprzeważnieteatralizacjiżyciazarównowewnętrz-
nego,jakizewnętrznego”31.
Takiesamekategoriefunkcjonalnemoglibyśmywyodrębnićrównieżnagruncie
tańcównarodowych,choćniewszystkieiwnierównymstopniudoczekałysięswo-
ichomówień.NiemniejLudwikBielawskizwróciłuwagę,żemocnozakorzenionym
mitem,takżewśrodowiskunaukowym,jestprzekonanieoludowympochodzeniu
tańcównarodowych.Tańcetejakobyfunkcjonującodnniepamiętnychczasów”
zostałyprzeniesionezkulturychłopskiejdodworówziemiańskich,przechodzącpo
drodzeewolucjęformy,anastępniezdobyłypowszechneuznaniewśródnaszych
sąsiadów,uzyskującszczytowąpostaćwtwórczościFryderykaChopina.Zdaniem
Bielawskiegotenmitzacząłbyćformowanywepoceoświecenia,uzyskującszcze-
gólneznaczeniewepoceromantyzmuiodtejporypełniłfunkcjęjednoczącąpolską
kulturę,zapewniałPolakompoczuciezakorzenienia,ciągłościiwłasnejwartości.
Dysponującmocąmitu,któryjakwiadomozastąpićmożnajedynieinnymmitem,
wskazanepowyżejprzekonaniezostałowielokrotniezracjonalizowanenawiele
sposobów,nawetbezumocowaniawźródłachhistorycznych.Posiłkowanosię
31
M.Janion,Polskikorowód,[w:]J.Tazbir(red.),MityistereotypywdziejachPolski,Warszawa
1991,s.187-188.
