Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
23
Cojednakistotne,wprocesiestereotypizacjiconajmniejtaksamoważnąrolę
jaktwórca,aczęstonawetważniejszą,odgrywaodbiorca,któryjestzazwyczaj
zbiorowy:
n(ś)wprocesierecepcjiodwoliikompetencjiaudytoriumkulturowegozależy
postrzeganieisposóbinterpretacjizauważonychstereotypów.Recepcjajesttakże
wjakimśstopniuaktemkreacyjnym,tusemantyzującym.Szczególnąrolęwinter-
pretowaniumuzycznychznakówkulturowychodgrywarecepcjamuzycznokrytyczna
imuzykologiczna,któramożenakierowywaćwyobraźnięodbiorcówmuzykiś”46.
Wprzypadkutańcamusimypamiętaćtakżeojeszczejednymzagadnieniu,
wynikającymzneurologicznychuwarunkowańkonstruowaniasekwencjirucho-
wych.Najczęściejbowiemkorzystamyjużznaszychwcześniejszychdoświadczeń
ruchowych,którezostałyzapisanewwyspecjalizowanychobszarachmózgu.To
zaś,cotamzostałozapisane,wynikazdoświadczaniakulturywjakiejwzrastamy.
JakpiszeRoderykLange:
nStylposzczególnychtancerzyjesttylkoeksponentemstylutanecznego,któryjestwuży-
ciudanejgrupyludzi,narodulubszkoły,atozkoleijestzawszeuwarunkowanekultu-
rowo.Nawettańcecałkowicieimprowizowaneujawniająjednocześniepewnestereotypy
zestawówruchowych,któresąnwłasnością”określonejgrupyspołecznej.Dziejesiętak,
ponieważpojedynczyosobnikjestspołecznieuwarunkowany.Możeonniebyćjednak
świadomtego,żewykonujeformyruchowe,któresąspecyficznedlajegośrodowiska”47.
TrzeciąwyróżnionąprzezMarięJanionkategoriąjestfantazmat,którymożemy
rozumiećteżjakofantazje,urojenia,iluzje,mistyfikacjeimarzenia.Takategoria,
jakkolwiekwywodzisięzpsychoanalizywujęciuSigmuntaFreuda(1856-1939),
znalazłaswojeszerokiezastosowaniewbadaniachliterackich.Możliwościwtym
względzieotworzyłyprzedewszystkimkoncepcjeJacquesaLacana(1901-1981),
któryzauważył,żento,conieświadome,jesttakustrukturalizowanejakjęzyk”,
costałosiępretekstemdonawiązaniadokoncepcjiFerdinandadeSaussure'a
(1857-1913).Dodatkowostwierdziłjednak,żekażdeznaczącemożeukrywaćwie-
leznaczonych,codajemożliwośćnNieświadomemu”doujawnieniasięnawiele
sposobów48.Szczególnieistotnądlabadańliterackichjestnieświadomafantazja,
czyliwłaśniefantazmat,skonstruowanywokółprzedmiotupragnieniairozkoszy,
którympodmiotodpowiadasobienapodstawowezagadkiegzystencjiorazwłasnej
relacjizinnymi49.Pragnieniejestniespełnialne,bokiedyosiągamycoś,naczym
46
Tamże,s.230.
47
R.Lange,Oistocietańca…,dz.cyt.,s.90-91.
48
R.Meyer-Kalkus,JacquesLacan:Psychoanalizajakolingwistykamówienia,przeł.P
.Dybel,
nTekstyDrugie”1998,nr1-2,s.8.Zob.teżM.Janion,Złoifantazmat,Kraków2001.
49
B.Pietkiewicz,Mity,którymiżyjemy:psychoanalitycznakoncepcjafantazmatu,nKultura
iSpołeczeństwo”1997,nr2,s.81.
