Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
korzeni.Znimizaświążesiępostrzeganiejęzykakaszubskiegojakopierwszego,wktó-
rymwyrażałamświat.Podobniebyłozkulturąkaszubską,którąodzawszeuważałamza
własnąidomową.ŻyciewrealiachcodziennościPomorzaiKaszub,jakiegodoświad-
czyłam,współistniejezmerytorycznązawartościątejksiążki,ponieważbliskikontaktzwie-
lokulturowąprzestrzeniąodnajwcześniejszychlatpogłębiałwemnieświadomośćżycia
nanpograniczu”różnychnarodów,ichjęzyków,wyznań,wktórychnajsilniejsplecione
byłylosytradycjikaszubskiej,polskiejiniemieckiej.KaszubiwXIXiwpierwszym
dwudziestoleciuXXwieku(do1918roku)administracyjniepodporządkowanizaborowi
pruskiemu
27
,siłąrzeczypoddanizostalisilnemuprocesowigermanizacji,wwynikucze-
goichdrogaedukacyjnazwiązanabyłazumiejętnościąposługiwaniasię(zarównowmo-
wie,jakiwpiśmie)językiemniemieckim.Stalewspominamdrogężyciowąmojegooj-
ca–FranciszkaKuika,którykończyłniemieckąszkołępowszechnąidoswojegoka-
szubskiegowplatałwrozmowachzmojąbabciąwielesłówicałychpartiiwypowiedzizję-
zykaniemieckiego.Wkościelejednakiwdomumodliłsiępopolsku.Kiedywrazzmo-
jąmatką–MariannąStoltmannową–założylirodzinę,rozmawializesobąpokaszub-
sku.Azatemtoodnich–nwrodnejmowie”–usłyszałampierwszyrazcotojestdom,
słońce,jezioro,drzewoiżycie…
ZiemiePomorzaprzezstuleciabyłyterenamizamieszkałymiprzezwielenarodów
28
(Kaszubi,Polacy,Niemcy,Holendrzy,Żydzi
29
),apo1945rokupojawilisięjeszczePo-
lacy–przesiedleńcyznkresówwschodnich”orazUkraińcyzakcjinWisła”
30
.Pomorski
tygielkultur
31
zagęściłsięwięcjeszczebardziej,awspółegzystowanieróżnychnacji
wjednejprzestrzenigeograficznejstawałosięprzyczynąwzajemnegoprzenikaniasię
odmiennychkultur,językówitradycji.Decyzja,abyopisaćspołecznośćkaszubską,
wiążesięzzamiaremdotarciadonajważniejszychinajgłębszychznaczeńkulturowych
jednejzgrupetnicznychsłowiańskiejrodzinywielunarodów,którajestnskarbembez
ceny,gdyżprzetrwawszyburzedziejowe,świadczyswymistnieniemopierwotnejsło-
wiańskości[…]zieminadbałtyckiej”
32
.Wmoimliteraturoznawczymwyborzeważne
zatemjestto,iżopisujęnietyletradycjęobcą,ilenawskrośwłasną.
NakoniecchciałabymwyrazićogromnąwdzięcznośćRecenzentomksiążki,Panu
ProfesorowiJerzemuSampowiiPanuProfesorowiJerzemuTrederowi,reprezentującym
1111111
27
DlaegzemplifikacjitejkwestiiodsyłamdopracyJ.Jasińskiego,Przyczynekdopolitykigermaniza-
cyjnejKaszubówbytowskichwpołowieXIXwieku.W:Tegoż,Pomorze–Kaszuby.Rozprawy,arty-
kuły,recenzje,omówienia,polemiki,Gdańsk2006,s.122-130.
28
nProblematykęewolucjistosunkównarodowościowychorazanalizępołożeniaposzczególnychgrup
ludności”naZiemiachZachodnichiPółnocnychwlatach1945-1956–jakczytamyweWstępiena
stronie11–podejmujepracaZiemieOdzyskane.ZiemieZachodnieiPółnocne1945-2005.60latwgrani-
cachpaństwapolskiego,red.A.Sakson,Poznań2006.
29
Najnowszepracedotyczącenregionalnejperspektywydziejówżydowskich”toŻydziorazichsąsie-
dzinaPomorzuZachodnimwXIXiXXwieku,red.M.Jaroszewicz,W.Stępiński,Warszawa2007;
ŚladamiżydowskimipoKaszubach.Przewodnik/JüdischespureninderKaschubei.EinReisehand-
buch,red.M.Borzyszkowska-Szewczyk,Ch.Pletzing,Gdańsk-Lübeck-München2010.
30
Por.Regionalizmpomorski.Historia,kultura,towarzystwaspołeczno-kulturalne,t.I,red.W.Dani-
szewskiiin.,Szczecin1999.
31
Ideęnpomorskiegotyglakultur”przedstawiłamwformiewystąpieniaDerPommerischeKulturtiegel.
ZurderliterarischenAnthropologie/Pomorskitygielkultur.WstronęliterackiejantropologiinaVI
MiędzynarodowymKongresieNaukowymHumboldtianawPolscepodtytułemnNaukaisztukadla
Europy”wKrakowie24-27czerwca2004roku.Wystąpienietozostałoopublikowanewksiążce
WissenschaftundKunstfürEuropa.Dokumentationdes6.InternationalenKongressesderSocietas
HumboldtianaPolonorum,hrsg.M.Jaskuła,E.Helios-Rybicka,Kraków2005,s.223-224.
32
A.Bukowski,Regionalizmkaszubski…,s.3.
12
