Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EWOLUCJASTUDIÓWILABORATORIÓWWXXWIEKU
materiał.Inaczejbyćniemoże,jeśliinscenizatorpragnie
zrealizowaćswójzamysł,bowiemkażdyzaktorówzajęty
jesttylkosobą.Isamodzierżawiereżysera-tojedynyspo-
sób,byztejmasyanarchicznychpragnieństworzyćscenicz-
nącałość”53-pisałTichonowicz.Idodawał:nWteatrze
proletariackimsytuacjaradykalniesięzmienia.Psychologia
kolektywistycznaiuniwersalizacjapracywyznaczająinne
tendencjerozwojoweteatru:odreżysera-dyktatora,speca
ipedagogaorazaktorów-żywychmaszyndotwórczego
zespołuaktorskiegoorazreżyserajakowyrazicielaiwyko-
nawcyartystycznejwoliimyślitegozespołu”54.
Wpodobnymduchukrytykęteatrureżyserskiegoprze-
prowadziłOskarBlum,posiłkującsięmateriałemhistorycz-
nym(wychodzącodopisuepokiprzedreżyserskiej,wktórej
królowaliaktorzy,przechodzącnastępniedoepoki,która
rozpoczęłasięwlatachosiemdziesiątychXIXwieku-wcza-
sachwzrastającejrolireżyserasamodzierżawcy).Jegozda-
niemwteatrzewspółczesnymnastępujeodwrótodreżyser-
skiejprzemocy:nRolareżysera[wprzyszłości-K.O.]nie
natymbędziepolegać,żenasceniedaonwyrazswojejhi-
storycznejerudycji,żezademonstrujedziałającychnajego
usługachdekoratorówlubpopiszesięmożliwościązastoso-
waniakosztownychmateriałówalbozaskoczywyszkoleniem
swoichstatystów.Będzieonmusiałwstosunkudoaktora
zająćtęsamąpozycję,którąwobecteatruwogólezajmuje
autor.Daonaktorowiwyłączniepodstawydziałania,tylko
ogólnewskazówki,dotyczącewykonania.Iznowuaktor
będziemusiałtchnąćprawdziweżyciewspektaklteatralny.
Jednakjużniejakoheroicznajednostka,alejakoprzedsta-
wicielznaczącychwhistoriimasświata”55.
Aktorzatemstałsięgłównymwyrazicielemideiteatru
masowego,kolektywnego.Inieaktorsterowanyprzezreży-
sera,leczaktorsamodzielny,aktordziałający,aktorimpro-
wizator:nAktorbędącytubątekstuautorskiegoustępuje
miejscaaktorowi,zdolnemudotego,bysamemustaćsię
autorem,toznaczy-improwizatorem.Aktorabędą-
cegomarionetkąwrękachreżyserazastąpiaktortwórca,
uczestnikintegralnejcałościscenicznej.Zamiastaktora
specjalistywdziedziniemowy(dramat),gestu(pantomima),
śpiewu(opera),tańca(balet)wystąpiaktorsyntetycz-
ny,zdolnydopełnowartościowegodziałania[ł]”56.
Ideolodzy,działacze,twórcyproletkultowscywystępo-
waliprzeciwkoteatrowikameralnemu,intymnemu,psy-
chologicznemu,obliczonemunakontaktzkonkretnym,
pojedynczymwidzem,przeciwstawiającmunteatrmasowy,
36
