Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
faciewiarygodne.Wksiążcetejzbadamy,coodpowiadazaichwiarygodność,
skupiającsięnatrwałychelementachludzkichprocesówpoznawczych.
CZYMJESTRELIGIOZNAWSTWOKOGNITYWNE?
Wierzeniaipraktykireligijnebyłyisąszerokorozpowszechnione.Około85-90pro-
centludnościświatawierzywjednegolubwięcejbogów(Zuckerman2007).Większa
częśćludzkościwktórymśmomencieżyciabierzeteżudziałwpraktykachreligij-
nych,takichjakśluby,pogrzebyczyodwiedzinymiejsckultureligijnego.Antropo-
lodzypostrzegająreligięjakouniwersalnyskładnikkulturyludzkiej,przynajmniej
odczasów,kiedyEdwardBurnettTylor(1871)opisałmityirytuałyaustralijskich
Aborygenów.Tylordefiniowałreligięjakowierzeniaipraktykidotycząceprzod-
ków,duchówiinnychnadprzyrodzonychistot.Najstarszeznaleziskaarcheologiczne
świadcząceoistnieniuwierzeńreligijnych,takiejakposążkiprzedstawiająceistoty
teriantropiczne(np.półludzi,półlwy)licząconajmniej40tysięcylat.Mniejjedno-
znacznymświadectwemsącelowepochówkiHomosapiensiHomoneanderthalensis,
któremogąwskazywać,żewiarawżyciepośmierciistniałajuż110tysięcylattemu.
Nieznalezionownichjednakbezspornychdarówgrobowychaniinnychznaków,
którepozwoliłybypotwierdzićobecnośćtakichwierzeń.
Naokoło27-26tysięcylatdatujesięmocniejszedowodyświadcząceocelowym
grzebaniuzmarłych;należądonichdarygroboweznalezionewmiejscupochówku
dwojgadzieciwSungirzewRosji(Kuzminiin.2004).Choćniedysponujemyżadną
powszechnieprzyjmowanądefinicjąreligii,dobrympunktemwyjściajestpochodze-
nietegoterminuodłacińskiegosłowareligare,czylinwiązać”lubnjednoczyć”
.Wtym
ujęciureligietopraktykiiwierzenia,którewiążąwspólnotyludzkieiłącząjezesferą
nadprzyrodzoną.Zgodnieztakąroboczą,szerokądefinicjąantropologicznąreligia
jestludzkimpowszechnikiemwtakimsamymsensie,wjakimsąnimnaprzykład
muzykalubumiejętnośćrozpalaniaognia
5
.Ichoćniewszyscyludzieposiadająwie-
rzeniareligijne,toróżnezachowaniauznawanezareligijne(chociażbywiarawistoty
nadprzyrodzoneczyuczestnictwowrytuałach)występująwkażdejludzkiejkulturze.
Niemalkażdyjestteżzaznajomionyzjakimiśelementamireligii,takimijakdaty
iznaczenieświątalboatrybutybytównadprzyrodzonych.
5
Niemazgodycodotego,jakpoprawniezoperacjonalizowaćterminnreligia”
,anawetczywogólepowinno
sięgostosować(zob.np.Saler2008).Niepodejmujemysiętupróbyzdefiniowaniareligii,ponieważwydaje
się,żepanujewystarczającykonsensuscodotego,którewierzeniaipraktykimożnaokreślićmianemreligij-
nych;dlanaszychcelówwtejksiążceniepotrzebaniczegowięcej.Niewieluuznałobynaprzykładkomunizm
czyfeminizmzazjawiskareligijne,alewiększośćprawdopodobnieokreśliłabytakszintoizmczyvoodoo.
28
Teologianaturalnaihistorianaturalna
