Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stuleciakognitywiścibadająto,wjakisposóbdorośli,dzieciizwierzętazdobywają
wiedzęoświecieinabywająskomplikowaneumiejętności,obejmującechoćbyposłu-
giwaniesięjęzykiemojczystym,liczenie,używanienarzędziiinnychartefaktów.Nie-
copóźniejichuwagęzwróciłakultura.Zainteresowałoich,dlaczegopewnewierzenia
sąrozpowszechnionewróżnychkulturach,podczasgdyinnespotykasięrzadko,
iwjakisposóbprzekazywanekulturowoprzekonaniaulegajązmianie.Wobszarze
tegorosnącegozainteresowaniabadaczyznalazłysięwierzeniaipraktykireligijne.
Choćsamakognitywistykajestmłodądyscypliną,jejkorzeniesięgająstaro-
żytnejfilozofiiprzyrody.Jużwtedyzastanawianosięnadnaturąludzkiegoumysłu.
WMenoniePlaton(2021)rozważał,jaktomożliwe,żeludziemająpoznawczydostęp
doabstrakcyjnychwłasnościzesferymoralnościczygeometrii.Pytania,naktóre
usiłowaliodpowiedziećfilozofowieprzyrody,sąbardzopodobnedotychstawianych
dziśprzezkognitywistykę.MiędzyXVIaXIXwiekiemfilozofiaprzyrodystopniowo
przekształciłasięwróżnorodnegałęziewspółczesnejnauki,podkreślającejznaczenie
empirycznejsprawdzalnościieksperymentu.Naukazachowałajednakpewienistot-
nyelementfilozofiiprzyrody:taksamodążydolepszegozrozumieniaświatanatury.
Teorie,którebudująnaukowcy,mająpozwolićnietylkonaosiągnięciepewnych
celówpraktycznych(zbudowaniemaszynczywytworzenieskutecznychleków),ale
takżenalepszezrozumienieichsamychiświata,wktórymżyją.Tenprzejętyodfilo-
zofiiprzyrodycelnaukipodzielatakżereligioznawstwokognitywne.Spójrzmytylko
natakietytułyksiążek,jaknCzemuktokolwiekmiałbywierzyćwBoga”(WhyWould
AnyoneBelieveinGod?[J.L.Barrett2004]),Iczłowiekstworzyłbogów…(Religion
Explained[Boyer2005])czynNadprzyrodzeniagensi:dlaczegowierzymywdusze,
bogówibuddów”(SupernaturalAgents:WhyWeBelieveinSouls,Gods,andBud-
dhas[Pyysiäinen2009]).Świadcząoneofilozoficznymtemperamencieichautorów,
którzypragnązrozumieć,dlaczegowierzeniaipraktykireligijnesątakrozpowszech-
nionewróżnychepokachikulturach.
DziełemprekursorskimdlareligioznawstwakognitywnegobyłyOdmianydo-
świadczeniareligijnegoWilliamaJamesa(2011).JakwielumuwspółczesnychJames
zakładał,żedoświadczeniareligijne(zwłaszczadoświadczeniamistyczne)sąklu-
czemdozrozumieniareligii.Opierającsięnaówczesnejwiedzymedycznejoraz
źródłachhistorycznychdotyczącychmistycyzmu,zaproponował,żedoświadczenia
religijnewywoływanesąprzezstanychorobowe,takiejaknapadypadaczkowe.RK
nieupatrujejużgłównychźródełwierzeńreligijnychwtakich,raczejrzadkich,sta-
nachchorobowych.Jakzobaczymywkolejnymrozdziale,większośćreligioznawców
kognitywnychsądzi,żeźródełwierzeńipraktykreligijnychnależydoszukiwaćsię
wnormalnychzdolnościachpoznawczych,któreposiadająwszystkieneurotypowe
osobyiktórewykształcająsięwcześnieispontanicznieumałychdzieci.
30
Teologianaturalnaihistorianaturalna
